Sağlık çalışanlarının üçüncü el sigara dumanı hakkındaki bilgi,tutum ve inançları ile maruziyet durumları arasındaki ilişki

Bu araştırma, sağlık çalışanlarının üçüncü el sigara dumanı hakkındaki bilgi, tutum ve inançları ile maruziyet durumları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Kesitsel tipte olan araştırmanın evrenini Sivas il merkezinde bulunan üç farklı kamu hastanesinde (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi, Sivas Numune Hastanesi, Sivas Devlet Hastanesi) görev yapan sağlık çalışanları (hemşire, ebe ve doktor) oluşturmuş olup örnekleminde ise hastanelerden tabakalı rastgele örneklem yöntemi ile seçilmiş olan toplam 343 sağlık çalışanı yer almıştır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu ve Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği aracılığıyla hastane ortamında yüz yüze anket yöntemiyle Eylül 2023-Aralık 2023 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS v.22. paket programı ile analiz edilmiş ve anlamlılık düzeyi p<0.05 kabul edilmiştir. Katılımcıların %65.9'u kadın, %79.9'u 22-34 yaş arasında olup %59.8'si hemşire, %30.0'u hekim ve %10.2'si ebedir. Sağlık çalışanlarının %35.9'unun sigara içtiği, %94.5'inin son 30 günde sigara dumanına maruz kaldıkları saptanmıştır. Çalışmada katılımcıların %86'sının ikinci el sigara dumanı, %97.7'sinin üçüncü el sigara dumanı kavramını duymadıkları, sağlık çalışanlarının %19.2'sinin kapalı alanlarda sigara içen kişileri uyarmadıkları, %94.5'inin yanlarında sigara içilmesine izin verdikleri, %47.6'sının evlerinde sigara içildiği belirlenmiştir. İkinci ve üçüncü el sigara dumanı kavramı hakkında bilgi sahibi olmayan sağlık çalışanlarının bilgi sahibi olan sağlık çalışanlarına göre pasif içiciliğe maruz kalma oranlarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu bulunmuştur (p<0.05). Sağlık çalışanlarının Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği toplam puan ortalamalarının 4.23±0.72, ölçeğin sağlığa etkisi alt boyut puan ortalamalarının 4.27±0.71 ve çevrede kalıcılık alt boyut puan ortalamalarının ise 4.18±0.78 olduğu, sağlık çalışanlarının üçüncü el sigara dumanının çevre ve sağlık üzerindeki etkilerine yönelik inanışlarının yüksek olduğu bulunmuştur. Sigara içen sağlık çalışanlarının sigara içmeyen sağlık çalışanlarından, pasif içiciliğe maruz kalan sağlık çalışanlarının maruz kalmayan sağlık çalışanlarından Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği toplam puan ortalamalarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). İkinci el sigara dumanı kavramını duymanın Üçüncü El Sigara Dumanı Hakkındaki İnançlar Ölçeği sağlık boyutu alt ölçek toplam puan ortalamasını 37 kat artırdığı bulunmuştur. Araştırma sonucunda, sağlık çalışanlarının büyük çoğunluğunun üçüncü el sigara dumanı kavramını daha önce duymadıkları ortaya çıkmıştır. Sağlık çalışanlarının üçüncü el sigara dumanının çevre ve sağlık üzerindeki etkilerine yönelik inançları yüksek olmakla birlikte büyük çoğunluğunun yanlarında ve bulundukları ortamlarda sigara içilmesine izin verdikleri ve sigara dumanına maruz kaldıkları saptanmıştır. Tütün kontrolünde sigara bağımlılığının ve pasif etkilenimin önlenmesine yönelik önemli rol ve sorumlulukları olan sağlık çalışanlarının pasif içicilik ve üçüncü el sigara dumanı ile ilgili farkındalıklarının artırılması ve bunu sağlamaya yönelik etkin politika ve stratejilerin geliştirilmesi gerekmektedir. Birey, aile ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmede kilit noktada yer alan sağlık çalışanlarının pasif içicilik ve üçüncü el sigara dumanı hakkında bilgi ve farkındalıklarının artmasının hem kendi sağlıklarını hem de sağlık hizmeti verdikleri bireylerin sağlıklarını korumaları ve toplumu sigara dumanı maruziyeti hakkında bilinçlendirmeleri açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

This research was conducted to increase the distance between the knowledge, attitudes and beliefs of healthcare professionals about third-hand smoke and their exposure status. The universe of the cross-sectional study consisted of healthcare professionals (nurses, midwives and doctors) working in three different public hospitals in the city center of Sivas (Sivas Cumhuriyet University Health Services Application and Research Hospital, Sivas Sample Hospital, Sivas State Hospital), and the sample consisted of a total of 343 healthcare professionals selected from the hospitals by stratified random sampling method. The data of the study were collected between September 2023-December 2023 by means of a Personal Information Form and the Beliefs About Thirdhand Cigarette Smoke Scale via face-to-face survey method in a hospital environment. The data obtained from the study were analyzed with the SPSS v.22 package program, and the significance level was accepted as p<0.05. Of the participants, 65.9% were female, 79.9% were between the ages of 22-34, 59.8% were nurses, 30.0% were physicians, and 10.2% were midwives. It was determined that 35.9% of the healthcare professionals smoked, and 94.5% were exposed to cigarette smoke in the last 30 days. In the study, it was determined that 86% of the participants had not heard of second-hand cigarette smoke, 97.7% had not heard of third-hand cigarette smoke, 19.2% of the healthcare professionals did not warn people who smoked in closed areas, 94.5% allowed smoking near them, and 47.6% smoked in their homes. It was found that the rates of exposure to passive smoking were significantly higher in healthcare professionals who were not informed about the concepts of second- and third-hand cigarette smoke than in healthcare professionals who were informed (p<0.05). It was found that the total mean score of the Beliefs About Thirdhand Smoke Scale of the healthcare professionals was 4.23±0.72, the mean score of the health effect sub-dimension of the scale was 4.27±0.71 and the mean score of the permanence in the environment sub-dimension was 4.18±0.78, and the healthcare professionals had high beliefs about the effects of thirdhand smoke on the environment and health. It was found that the total mean score of the Beliefs About Thirdhand Smoke Scale of the healthcare professionals who smoked was significantly higher than the non-smoking healthcare professionals, and the healthcare professionals who were exposed to passive smoking were significantly higher than the unexposed healthcare professionals (p<0.05). It was found that hearing the concept of secondhand smoke increased the total mean score of the Beliefs About Thirdhand Smoke Scale of the health dimension sub-scale by 37 times. As a result of the research, it was revealed that the vast majority of healthcare professionals had never heard of the concept of third-hand smoke. Although healthcare professionals have high beliefs about the effects of third-hand smoke on the environment and health, it was determined that the vast majority of them allowed smoking in their presence and in the environments they were in and were exposed to cigarette smoke. Healthcare professionals, who have important roles and responsibilities in tobacco control to prevent cigarette addiction and passive smoking, need to be made aware of passive smoking and third-hand smoke, and effective policies and strategies need to be developed to ensure this. It is thought that increasing the knowledge and awareness of healthcare professionals, who are at a key point in protecting and improving the health of individuals, families and society, about passive smoking and third-hand smoke is important in terms of protecting both their own health and the health of the individuals they provide healthcare services to, and raising awareness in society about exposure to cigarette smoke.