Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Makale Koleksiyonu
https://hdl.handle.net/20.500.12418/414
2024-03-29T05:17:57ZMalatyalı Necâtî ve Şehir Methiyeleri
https://hdl.handle.net/20.500.12418/3929
Malatyalı Necâtî ve Şehir Methiyeleri
Yekbaş, Hakan
Osmanlı döneminde edebî muhitlerin başta payitaht İstanbul ile şehzade sancakları etrafında toplandığı bilin-the capital city Istanbul and in sehzade sancak cities. As a mektedir. Bunun doğal sonucu olarak Tanzimattan gününatural result of this, it is seen that examinations of divan müze kadar divan edebiyatıyla ilgili tetkiklerin İstanbul literature focused mostly on Istanbul and first class poets. merkezli ve birinci sınıf şairler etrafında yoğunlaştığı However, in recent years studies on divan literature, görülmektedir. Ancak son yıllarda ikinci sınıf ya da taşra second class or country poets have also become widespşairi diye tabir edilen divan şairlerine yönelik çalışmalar da read. Thus, poets, whose names do not even appear in yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Böylece tezkire ve collection of biographies, have started to come to light. biyografi kitaplarında adı bile geçmeyen şairler gün ışığına çıkarılmaya başlanmıştır. Bunlardan birisi de Malatyalı Muhammed Necâtî'dir. written in syllabic meter in the Divan, the only known work by the poet. He used pen name Fehmi, besides his Şairin bilinen tek eseri Divan'ında, aruz kalıbıyla söylenmiş 76 manzume ve hece ölçüsüyle kaleme alınmış 7 şiir pen name Necâtî and composed majority of his poems bulunmaktadır. Necâtî mahlasının yanı sıra Fehmî mahwith sufistic joy. Influence of Nâbî is seen in his Hikemî lasını da kullanan şair, şiirlerinin önemli bir bölümünü style verses. tasavvufî neşve ile kaleme almıştır. Hikemî tarzdaki manzumelerinde ise Nâbî etkisi hissedilmektedir. Şairin Divan'ında şehir methiyesi tarzında söylediği gives information about natural beauties, important places and peoples of the cities in quadrates in which he manzumeler, türünün dikkat çekici örneklerindendir. Necâtî, Aspozi (Malatya) ve İstanbul'u methettiği murabba?-extols Aspozi (Malatya) and Istanbul. larında söz konusu şehirlerin doğal güzellikleri, önemli mekânları ve ahalisi hakkında bilgiler vermektedir; It is known that literary circles were mostly living in the capital city Istanbul and in sehzade sancak cities. As a natural result of this, it is seen that examinations of divan literature focused mostly on Istanbul and first class poets. However, in recent years studies on divan literature, second class or country poets have also become widespread. Thus, poets, whose names do not even appear in collection of biographies, have started to come to light. One of them is Malatyalı Muhammed Necâtî. There are 76 poetic verses written in aruz prosody and 7 poems written in syllabic meter in the Divan, the only known work by the poet. He used pen name Fehmi, besides his pen name Necâtî and composed majority of his poems with sufistic joy. Influence of Nâbî is seen in his Hikemî style verses. The poetic verses the poet wrote in his Divan in city eulogy style are remarkable example of its type. Necâtî gives information about natural beauties, important places and peoples of the cities in quadrates in which he extols Aspozi (Malatya) and Istanbul.
2015-01-01T00:00:00Z16. Yüzyılda Müezzin Bir Şâir: Hüdâyî-İ Kadîm
https://hdl.handle.net/20.500.12418/1763
16. Yüzyılda Müezzin Bir Şâir: Hüdâyî-İ Kadîm
Yekbaş, Hakan
Bu çalışmanın amacı 16. yüzyılda yaşamış, ancak ismini duyuramamış bir şâir olan Hüdâyî’nin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi vermektir. Mustafa Hüdâyî Efendi, 16. asırda yaşamış bir Osmanlı şâiridir. Kanûnî Sultan Süleymân, II. Selîm ve III. Murad’ın saltanat dönemlerini idrâk eden şâirin mesleği müezzinliktir. Kaynaklara göre ömrü boyunca Hâsekî Sultan Câmî’nde müezzinlik yapan şâirin doğum yeri İstanbul’dur. Doğum tarihi kaynaklarda yazılı değildir. Tezkîrelerde ölüm tarihi hicrî 991, milâdi 1583 olarak belirtilmektedir. Şiirde, Türk şâirlerden ziyâde İranlı şâirleri örnek almıştır. Özellikle gazel alanında başarılı olmuş bir şâirdir. Şâir şiirlerini mürettep bir dîvânda toplamıştır. Şâirin bilinen tek eseri Dîvânı’dır. Kaynaklara göre özellikle gazelleriyle beğenilen Hüdâyî’nin, sesinin güzelliğinden ve müzik yeteneğinden de bahsedilmektedir.; The aim of this work is to inform about the life of Hüdâyî who lived in 16 th century but could not become famous, his literary personality and works. Mustafa Hüdâyî Efendi is an Ottoman poet who lived in the 16th century. The poet who comprehended the sovereignty periods of Kanûnî Sultân Süleymân, II. Selîm and III. Murât, was a muezzin. According to the sources, the poet was a muezzin at Hâseki Sultan Mosquea throughout his life and his place of birth is İstanbul. His birthday is not written in sources. In notes, the date of his death is stated 991 according to the Moslem calender and 1583 according to the Gregorian calender. In poetry, he had a tendency to Persian poets rather than Turkısh ones. He was a successful poet particularly in lyric poems The poet had collected his poems in a regular Dîvân. The only work which is known by the poet is his Dîvân. According to sources, it is talked not only about lyric poems but also about musical talent of Hüdâyî.
2007-01-01T00:00:00ZTürk edebiyatında Hz. Ali mevlidleri
https://hdl.handle.net/20.500.12418/2837
Türk edebiyatında Hz. Ali mevlidleri
Yekbaş, Hakan
Hz. Ali, İslam tarihinde adı en çok geçen şahsiyetlerden birisi olmanın yanı sıra özellikle Türk İslam kültürü ve edebiyatını derinden etkilemiş bir isimdir. Faziletleri, yiğitliği, cömertliği, ilim ve irfanı gibi birçok üstün meziyeti sebebiyle kültürümüzde önemli bir yere sahip olan Hz. Ali, divan şiirinde bu seçkin nitelikleriyle hemen hemen bütün şairlerin ilham kaynağı olmuştur. Bu vesileyle onun vasıflarından bahseden birçok eser yazılmıştır. Bu tür eserlerin başında ise Hz. Ali’nin doğum hadisesinden bahseden mevlidler gelmektedir. Bilindiği gibi mevlid türü, Hz. Peygamber’in doğumu ve hayatı çevresinde gelişen dinî-edebî türlerden birisidir. Fakat mevlid, özellikle divan edebiyatında Hz. Peygamber dışındaki şahıslar için de yazılmıştır. Tespitlerimize göre edebiyatımızda Ehl-i Beyt’ten Hz. Ali için yazılmış mevlid metinleri de bulunmaktadır. Türk-İslam kültüründe önemli bir yere sahip olan Hz. Ali mevlidleri hakkında bugüne kadar kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Yazımızda; Yemînî, Caferî, Necmî Ali, Süleyman Celaleddin, Mehmed Şemseddin, Tâhirü’l-Mevlevî ve Şemsettin Kubat’ın telif etmiş oldukları mevlidler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca mevlidlerin şekil ve muhteva özellikleri ile mevlidlerdeki ortak motifler hakkında da kapsamlı bir inceleme yapılmıştır.; Hz. Ali is a name, especially in the Turkish–Islamic culture and literature was deeply influenced and his name was mentioned so many times on the Islamic history. Hz. Ali who had an important role in our culture due to his so many virtues such as valor, generosity, knowledge and wisdom was an inspiration to almost all poets in the Ottoman poetry with its outstanding qualities. On this wise, so many books were written about his qualities. At the beginning of all works, mawlid that mentions about the birthday of Hz. Ali came first. As known mawlid is one of the religious-verses which develops around the Hz. Prophet’s birth and life. But, on the contrary, in the Ottoman poetry mawlid has also been written for the people other than Hz. Prophet. According to our research, in the Ottoman poetry mawlids texts which were written for Hz. Ali exists. Especially no research was done extensively about Hz. Ali’s mawlids which have an important place in Turk-Islam culture. In our writing, the information was given about mawlids which were compiled by Yemînî, Caferî, Necmî Ali, Süleyman Celaleddin, Mehmed Şemseddin, Tâhirü’l-Mevlevî and Şemsettin Kubat. Besides, an intensive study of a subject was made about mawlid’s shape and content feautures and commonmotifs in mawlids.
2013-01-01T00:00:00ZMetin Şerhi Geleneği Çerçevesinde Şarihlerin Divan Şiirine Yaklaşımları
https://hdl.handle.net/20.500.12418/1746
Metin Şerhi Geleneği Çerçevesinde Şarihlerin Divan Şiirine Yaklaşımları
Yekbaş, Hakan
Metin şerhi geleneğinin ortaya çıkmasında; divan şiirinde kullanılan ortak malzeme, kendine has imaj ve hayaller, dil, biçimsel özellikler önemli bir yere sahiptir. Şârihler; zaman içinde divan şiirine farklı açılardan yaklaşmış, açıklamalarında amaçlarına uygun yöntemler seçmişlerdir. Bu yöntemler, şârihlerin divan şiirine yükledikleri anlamı göstermesi bakımından önemlidir. Şârih; dünya görüşüne, bilgisine ve yaşadığı devrin şartlarına göre şiiri incelemiş ve buna göre şerh etmiştir. Bu yaklaşımların ortaya çıkmasında şârihin, şiire bakış açısının önemli bir payı vardır. Yazımızın amacı; şârihlerin, klasik dönemden başlayarak günümüze kadar yapılan şerh çalışmalarında, divan şiirine yaklaşım tarzlarını ortaya koymaktır.; For the contstruction of text interpretation tradition, the common material which was used by divan poetry, its genuine image and dreams, language and its structural features have a greatmagnitute. İnterpretators approached to divan poetry from different perspectives in time, in their explanations they preferred to use methods fitting wite their aims. These methods are important in terms of presentation of the meaning which the interpretators gave to divan poetry. Interpretator studied poems according to his work view, knowledge and the conditions of his age and explained the divan poetry witenin a harmony to tense criteria. In the creation of these criteria the perspective of the interpretator to the poem is of due importance. The aim of our study is to present the approaches of the interpretators in the interpretation studies of interpretators since the classical age.
2008-01-01T00:00:00Z