Uddetü’l-Müridi’s-Sâdık İsimli Eseri Bağlamında Ahmed Zerrûk’un Sünnete İttibâ ve Bid’atlerle Mücadele Anlayışı

Abstract

Ahmed Zerrûk, 846/1442 yılında Fes’te dünyaya geldi. Merînîler Devletinin (831-946/1428-1549) son dönemlerinde, Vattâsîler Devletinin kuruluş yıllarında Fes, Cezâyir, Tunus, Trablus ve Tilemsen gibi Mağrib’in önemli şehir merkezlerinde hayatını sürdürmüştür. Farklı İslâmî ilimlerdeki tekâmülünü tamamlayarak tasavvuf ilminde en üst seviyeye yükselen, fıkıh usûlü ile tasavvufî sülûk gibi iki farklı eğilimi birleştirip bir ekol oluşturan Ahmed Zerrûk, insanların şer’î esaslara riayet etmesini, Kur’ân ve sünnete uymayan din anlayışlarının ıslah edilmesini gaye edinmiştir. Fitne ve fesadın, bid’at ve hurafelerin yaygın olduğu, pek çok tarikatların ve tasavvufî zümrelerin bid’atbatağına saplandığı, toplumsal bozulmaların arttığı dönemde Zerrûk, bir ıslah projesi hazırlayıp ‘‘Uddetü’l-müridi’s-sâdık’’ isimli eserini kaleme alarak çözüm yolu üretmeye çalışmıştır. Zamanındaki Kur’ân ve sünnet dışı akımlara karşı eleştiriler ve tenkitler yönelterek, sünnetin ihyası için çalışmış, bu uğurda bid’atlerle mücadele etmiştir. Ahmed Zerrûk, tasavvuf içerisindeki özden kopuşlara, bozulmalara karşı ıslahat ve tecdid fikrini ikame etmeye çalışmış bir sûfidir. Zerrûk’un gerçekleştirmek ve başarmak istediği ıslahat girişimi, Peygamber Efendimizin; “Dinimizde kim sonradan yeni bir iş ortaya çıkarırsa, o dinden değildir ve o reddedilmiştir’’ hadisinde öngörüldüğü üzere sonradan ortaya çıkarılan asılsız, mesnetsiz tutumların ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Böylesi bir anlayışı benimseyen Ahmed Zerrûk’un görüşlerinin tamamı, Cüneyd-i Bağdâdî’nin; ‘‘Bizim yolumuz, Kur’ân ve sünnetle kayıtlıdır’’ anlayışının bir ifadesi niteliğindedir.

Ahmed Zerrûk was born in Morocco in 1442 (Hijri 846). During the last years of the Marinid dynasty (831-946/1428-1549) and the foundation years of the Vattasid State, he lived in major city centres of Maghreb such as Morocco, Algeria, Tunusia, Tripoli and Tilimsan. Ahmed Zerrûk, who rose to the highest degree in Islamic mysticism by achieving perfection in different Islamic sciences and formed a cult by combining two different disciplines like fiqh and mystical sülûk, aimed to ensure that people obey Sharia principles and to reform the understanding of religion that do not conform to the Qur'an and the Sunnah. In a period when fitna, trickery, bid'ah and superstitions were common, many sects and mystic communities were stuck in the Bid'ah sink and social deterioration increased, Zerrûk prepared a reformation project and tried to find out a solution with his work entitled "Uddetü’l-müridi’s-sâdık" . He directed criticisms against the sects outside the Qur'an and Sunnah of his time and worked for the betterment of Sunnah, fighting struggling with bid'ahs for this cause goal. Ahmed Zerrûk was a sufi who tried to replace the idea of reform and novation against losing essence and the corruption in Sufism. The reform initiative that Zerrûk wanted to achieve aimed at getting rid of the unfounded attitudes that emerged later in the direction of the Prophet's hadith "Whoever makes up new in our religion, it is out of religion and it is rejected. All of Ahmed Zerrûk's ideas, who adopted such an understanding, is, in some way, an expression of Cüneyd Bağdâdî’s understanding: "Our path is that of the Qur'an and the Sunnah" .