Spinoza ve Leibniz'in Etik Anlayışlarının Karşılaştırılması

Abstract

17.yüzyıl felsefesinin önemli iki filozofu olan Spinoza ve Leibniz,ontoloji,epistemoloji,etikgibialanlardaortayakoymu olduklar görü leriylefelsefe tarihinde önemlibiryeredinmi lerdir.Günümüzdebilebuikifilozof,hala önemlerini korumaktad rlar. Çal mam zda,buikifilozofun,etikanlay lar n ele ald k.Etikanlay lar n analizetmeye çal rken, kötülük, irade özgürlü ü,Tanr -etik ili kisigibi problemlerin önemini aç klamaya çal t k.Buiki filozof,bulunduklar dönem itibariyle Kartezyendirlerama teolojinin etkisinden de tam olarak kurtulamam lard r.Bundandolay SpinozayadaLeibniz’inetikanlay lar n ele al rken,onlar n kötülük, Tanr -etik,mutlulukgibi konularveproblemlerinde teolojininetkisigörülmektedir. SpinozaveLeibniz’inontoloji,epistemolojianlay lar ndaoldu ugibi,etik anlay lar ndada,Tanr ’n nmerkezikonumdaoldu unugörürüz.AncakSpinoza’n n eti inde,Tanr ’n nevreneiçkinolmas , O’nunirade özgürlü ününolmamas , evrendekizorunlulukanlay ,insanatekanlaml l k üzerindenbirevrensunarken, Leibniz’ineti indeise,Tanr ’n niradeyesahipolmas ,evrendeolumsall kve ereksellik olmas ,insana çok anlaml l k sunmaktad r.Tabiiki,Spinoza’n n eti indekitek anlaml l n ,Leibniz’in ise, çok anlaml l n ,ontolojive epistemolojilerindentamolarakay ramay z.Yanibuikifilozofun,etikanlay lar n aç klarken,ahlakfelsefeleriileili kili olangenelfelsefeproblemlerinidegözard etmemeyi amaçlad k.Buba lamda bu çal man namac ,ikifilozofunetikanlay lar ileilgiliolarakgördü ümüzbirçokkonuyaveyaproblem alanlar navurguyaparak, ahlakfelsefesineetkiedenveyayön veren dü üncelerinindetayl incelemesiniortaya koymakt r. Buamacaula makiçin, öncelikleiki filozofunda,etikanlay lar ileilgili problemleriayr nt l birbiçimdeelealarak,ahlakfelsefelerinidahaanla l r k lmaya odakland k.Sonuç olarak,buikifilozofun,etikanlay lar n kar la t rarakve tart arak,amac m z gerçekle tirmeye çal t k.

SpinozaandLeibniz,twoimportantphilosophersofthe17thcentury philosophy,havegainedanimportantplaceinthehistoryofphilosophy,withtheir viewsonthefieldsofontology,epistemologyandethics.Eventoday,thesetwo philosophersstillmaintaintheirimportance.Inthiswork,wetriedtorevealand comparetheethicsofthesetwophilosophers.Whileanalyzinethical notionsofthese twophilosophers,wetriedtoexplaintheirproblemsrelatedtomoralphilosophy, suchasevil,freedomofwill.ThesetwophilosophersaretheCartesian,buttheyare notcompletelyfreefromtheinfluenceoftheology.Hence,whendealingwith SpinozaorLeibniz'sethicalconception,theeffectsoftheology,theirissuesand problems suchasevil,God-ethicsand happinessetc. WeseethattheconceptofGodiskeystoneintheethicsofbothLeibnizand Spinoza,asitisintheirontologyandepistemelogy.However,Spinoza'sethicsisthat Godisintheuniverse,Goddoesnothavefreedomofwill,thereisnecessityinthe universe,manhasonemeaning,WhileinLeibniz'sethics,isthatGodhasthewill, thereiscontingencyandpurposefulnessintheuniverseandmanhasvery meaningful.Ofcourse,wecannotfullyseparate,onemeaningfulinSpinoza'sethics andverymeaningfulinLeibniz'sethics,fromtheirontologyandepistemology.In otherwords,weaimednottoignorethesetwophilosophers'problemsofgeneral philosophy,whicharerelatedtomoralphilosophies,whileexplainingtheirethical conception.Inthiscontext,theaimofthisworkistoelaborateadetailed examinationofthetwophilosophe’sethical understandingsthatinfluencedmoral philosophy. Toachievethisgoal,wefocusedprimarilyonthetwophilosophies,making themoralphilosophiesmoreunderstandablebydealingwiththeproblemsrelatedto theirunderstandingofethicsindetail.Asaresult,wehavetriedtoactualizeouraim bycomparingand discussingtheethics ofthesetwo philosophers.