Yaşlı Bireylere Yönelik Tuvalet-Banyo Tasarımında Kullanılmak Üzere Bazı Antropometrik Ölçülerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

Abstract

Yaşlıların; iç mekanlardaki bazı eşyaların ve ürünlerin kullanımında yaşadıkları sıkıntılar, iç mekan tasarımlarında yeni düzenlemeler gerektirmektedir. Bu düzenlemelerin bazıları da tuvalet-banyo ürünlerinde yapılmalıdır. Çünkü yaşlıların en temel ihtiyaçlarını karşıladıkları bu yerler, aynı zamanda düşme riskini de çok fazla yaşadıkları yerlerdir. Dolayısıyla tuvalet-banyoda kullanılan tutunma barları, klozetler, dolaplar ve oturak tasarımlarının yaşlıların antropometrik ölçülerine uygun olması gerekmektedir. Bu çalışmada, yaşlılar için tuvalet-banyo donanımının tasarımında kullanılan bazı antropometrik ölçüler saptanmış ve bu ölçülerin yaşlıların kullanımına uygunluğu değerlendirilmiştir. Bu antropometrik ölçüler; boy uzunluğu, ayakta göz yüksekliği, alt taraf (bacak) uzunluğu, sırt parmak ucu uzunluğu, büst yüksekliği, otururken oturma yeri-dirsek yüksekliği, dirsek parmak ucu arası mesafesi, dirsek genişliği, otururken kalça genişliği, otururken-kalça diz uzunluğu, otururken popliteal uzaklık ve otururken diz altı yüksekliğidir. TÜBİTAK 115M548 no’lu “Anadolu Yaşlılarının Antropometrik Boyutları” isimli 1001 projesinin ilk döneminde üç bölge olmak üzere toplam on bir ilde saha araştırması gerçekleştirilmiş ve veriler toplanmıştır. İlk olarak 19-24 Ocak 2016 tarihleri arasında Sivas ve Kayseri, 1-3 Nisan 2016 tarihleri arasında Tokat ve Amasya, 22-25 Nisan 2016 tarihleri arasında Ankara, 28 Mayıs-5 Haziran 2016 tarihleri arasında Mersin, Antalya ve Kahramanmaraş ve 14-22 Temmuz 2016 tarihleri arasında Samsun, Ordu ve Trabzon illerinde saha çalışması tamamlanmıştır. Bireylerden alınan veriler, antropometrik ölçü formuna aktarılarak bilgisayar ortamına taşınmış ve SPSS 22.00 paket programına yüklenmiş ve değerlendirilmiştir. Yaşlıların, tuvalet ve banyoda yaşamakta oldukları kaza riskini ve ürünlerin kullanımındaki elverişsizliğini göz önünde bulundurarak; bu ürünlerin tasarımlarında kullanılan bazı antropometrik ölçüleri belirleyerek, yaşanılan olumsuzlukların minimuma indirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma ile tuvalet ve banyolarda yaşlılar tarafından kullanılan donanımın; ergonomik olarak vücut ölçülerine uygun hale getirilmesi, rahatlığın ve güvenliğin sağlanması ve kaza riskinin azaltılmasına yönelik tasarımlara fayda sağlayacak değerlendirmeler yapılmıştır.

The troubles experienced by the elderly, which is in use of some certain products in the interior space, require new arrangements in interior design. Some of these regulations should be made in toilet-bath products. These places, where they meet the basic needs of the elderly, are also places where they have a great deal of fall risk. Therefore, the grip bars, closets, cupboards and seat designs used in the toilet and bathroom must match with the anthropometric measures of the elderly In this study, some anthropometric measures were used for the elderly to design toilet-bathroom equipment and the suitability of these measures to the use of the elderly was assessed. These anthropometric measures are height in standing, eye height in standing, length of lower leg, back-fingertip length, height of bust, seat-elbow height while sitting, distance between elbow and fingers, elbow width, hip width while sitting, hip-knee length, popliteal distance while sitting and height under the seat when sitting. In the first period of project, which is number of 1001, named "Anthropometric Dimensions of the Anatolian Elderlies" (TUBITAK 115M548), a total of eleven sites in three region were surveyed and datas were collected. Firstly, 19-24 January 2016 in Sivas and Kayseri, 1-3 April 2016 in Tokat and Amasya, 22-25 April 2016 in Ankara, 28 May and 5 June 2016 in Mersin, Antalya and Kahramanmaras, and 14-22 July 2016 in Samsun, Ordu and Trabzon in field work were completed. Data from individuals were transferred to an anthropometric measure form and a computer and then, evaluated on the SPSS 22.00 package program. Considering that the elderly are in danger of accidental injury in the toilet and bathroom, and the unfavorable use of the products; It is aimed to determine some anthropometric measures used in the designs of these products and to minimize the inconveniences experienced. This study, equipment used by the elderly in the toilet and bathrooms; suitability to make their body measurements as ergonomic, to provide comfort and safety, and to reduce the risk of accidents has formed the main objective.