Bâbür Dîvânı ile Muhibbî Dîvânı’nın Ses Bilgisi ve Ekler Açısından Karşılaştırılması

Abstract

YILDIZ. Ufuk, Bâbür Dîvân’ı ile Muhibbî Dîvân’ı Arasında Ses Bilgisi ve Ekler Açısından Karşılaştırma. Yüksek Lisans Tezi. Sivas, 2016. Bu tez, Türk dilinin XVI. Yüzyılda biri doğu(Çağatay) diğeri güneybatı (Oğuz) koluna ait iki eserinin ses bilgisi ve ekler açısından incelenip karşılaştırılmasını konu edinmektedir. Çağatay Türkçesini temsilen Gâzî Zahîrüddîn Muhammed Bâbür’ün Bâbür Dîvânı Osmanlı Türkçesini temsilen de Kanûnî Sultan Süleyman’ın Muhibbî Dîvânı kullanılmıştır. Çalışma: Ön Söz, Giriş ve Sonuç kısımları hariç 1.Ses Bilgisi, 2. Ekler ve 3. Ekler Tablosu olmak üzere 3 ana bölümden oluşmaktadır. Ses bilgisi ve ekler bakımından incelenen Bâbür Dîvânı ile Muhibbî Dîvânı, ait oldukları XVI. yüzyıl Türkçelerinin karakteristik ses ve şekil özelliklerini yansıtmaktadır. Bâbür Dîvânı, Çağatay Türkçesinin belirleyici özelliklerinden “bar, bar- bir” kelimelerinde görülen ön seste b- ünsüzünün kullanılmasına, bir yardımcı fiil olan bol- şeklinin ön ses b- ünsüzünün korunmasına, ek başında ünsüz uyumuna bağlı olarak G- sesinin bulunmasına ve kimi kelimelerde son seste-G sesinin kullanılmasına, p>f değişmesine, zamir n’sinin genellikle kullanılmayışına ve kendine özgü fiil çekimlerine tanıklık etmektedir. Diğer yandan Oğuzca temelindeki yazı dili olan Osmanlı Türkçesiyle kaleme alınan Kanuni Sultan Süleyman’ın Muhibbî Dîvânı da XVI. yüzyıl Batı/Güneybatı Türkçesinin belirgin özelliklerini yansıtmaktadır. Kelime tabanları ve eklerdeki yuvarlaklaşma, ince sıradan ünlü taşıyan kelimelerde ön seste tonlu ünsüzlerin kullanılması, “var, var-, vir-“ gibi kelimelerde ön seste v-‘nin bulunması, ol- yardımcı fiilinin kullanılması, kime eklerde ek başı G- ünsüzünün olmayışı bu metinlerdeki belirgin özelliklerdir.

YILDIZ. Ufuk, The comparison of GÂZÎ ZAHÎRÜDDÎN MUHAMMED BÂBÜR’s Bâbür Dîvân’ı and Suleiman the Magnificent’s Muhibbî Dîvân’ı in terms of phonetics and Affixes. Master's Thesis. Sivas, 2016. This thesis aims at studying and comparing the two works, one of which belongs to the east (Chagatai) and the other to Southeast branch (Oghuz) of the 16th century Turkish Language. GÂZÎ ZAHÎRÜDDÎN MUHAMMED BÂBÜR’s Bâbür Dîvân’ı was used to represent Chagatai Language and KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’s Muhibbî Dîvân’ı was used to represent Ottoman Turkish. Study: Composed of three parts namely 1. Phonetics, ‘. Affixes with the exception of Preface, Introduction, and Conclusion parts. GÂZÎ ZAHÎRÜDDÎN MUHAMMED BÂBÜR’s Bâbür Dîvân’ı and KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’s Muhibbî Dîvân’ı which were analyzed in terms of phonetics and affixes reflect the characteristics of phonetic and morphology. Bâbür Dîvân’ı: gives evidence to the use of b-consonant in the initial which is seen in the words “bar, bar-bir” which is one of the features of Chagatai Turkish, the protection of initial b- consonant in its bol- form which is an auxiliary verb, the presence of G-sound at the beginning of the affix depending on the consonant harmony and the use of G-sound in some words in the last sound, p>f alteration, disuse of n of pronoun in general and the use of its typical conjugation. On the other hand, in KANÛNÎ SULTAN SÜLEYMAN’s Muhibbî Dîvân’ı which is the written language based upon Oghuz Language reflects the distinct characteristics of the Turkish of the century. Labialization in the word bases and the affixes, the use of the soft ones of the consonants in the words with front vowel, the presence of v- in the initial sound in the words such as “var, var-, vir-“ in contrast to Chagatai Turkish, the use of auxiliary verb, which is mostly used in the form of bol- in Chagatai Turkish, as ol-, the lack of the initial G- consonant of the affix, which is seen in some affixes in Chagatai Turkish are the apparent characteristics of it.