Yahyalılı Hacı Hasan Efendi'nin Hayatı,Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri

Abstract

Bu tezin konusu 1914 yılında Yahyalı’da dünyaya gelmiş, 1987 yılında Kayseri’de vefat etmiş, tasavvufî ve ilmî kişiliğiyle yakın tarihimizde ilmî, ictimâi ve kültürel alanlarda derin izler bırakmış olan Yahyalılı Hacı Hasan Efendi’nin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleridir. Hacı Hasan Efendi Hâlidiyye-yiNakşbendiyye geleneğin son dönem temsilcilerinden biri olmakla beraber, Kâdiriyye yoluna da mensuptur.Bu tez aynı zamanda, Anadolu’nun birçok bölgesini etkilemeyi başaran Hacı Hasan Efendi’nin bu başarısının arka planını tespiti açısından önem arz etmektedir. Çalışmamız, giriş dâhil üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin amaç ve yöntemi, amacı, konusu ve kaynaklarının değerlendirilmesi gibi konularayer verilmiştir. Birinci bölüm Hacı Hasan Efendi’nin hayatına tahsis edilmiş, onun, aile çevresi, doğumu, çocukluk yılları, tahsil hayatı, tasavvufi şahsiyeti ve Mahmut Sami Ramazanoğlu Efendi’ye intisabı, tarikatı ve silsilesi, hizmet ve faaliyetleri ve vefatı gibi konular üzerinde durulmuş daha sonra eserleri ve eserlerinin içeriklerine genel hatlarıyla değinilmiş, bu bölümde son olarak Hasan Efendi’nin halifeleri gündeme getirilmiştir. İkinci bölümde ise Hacı Hasan Efendi’nin tasavvufî görüşleri, seyr u sülûk, tasavvufî ahlâk ve tahakkukla ilgili görüşleri şeklinde kategorize edilerek incelenmiştir. Bu yöntemle Hacı Hasan Efendi’nin seleflerinden aldığı bilgi ve tecrübeyi nasıl kullandığı ve dönemi içerisindeki etkisinde bu birikimlerinin tesirini ortaya koymaya çalıştık. Sonuç bölümünde genel bir değerlendirme yapıp faydalandığımız kaynakları kaynakçada belirttik. Ekler bölümüyle tezimizi zenginleştirmeyi de ihmal etmedik. İslâm’ı takvâ kalitesinde yaşamayı şiar edinen Hacı Hasan Efendi, zahiri hükümlere bağlı kalmayı önemsemiştir. Hatta zahire uymayan bâtını, batıl sayarak Kur’ân ve sünnet çerçevesinde kalmayı her şeyden daha önemli görmüştür. Bu düşüncesini şiirlerinde de etkin bir şekilde ortaya koyan Hacı Hasan Efendi, sûfî olduğu kadar şair de olduğunu ispatlamıştır.

The subject of ths paper is the life, works and Sufi views of Yahyalı Hasan Efendi, who was born in Yahyalı, 1914 and left the deep traces in the scientific, conventional and cultural areas with his sufi and scientific personality. Hajı Hasan Efendi also gave the lessons of Kadiriyye orde while he was one of the last period representatives of the Halidiyyeyi Nakşıbendiyye tradition. This paper, at the same time, is important with regard to the determination of the background of Hajı Hasan Efendi’s success who managed to impress many regions in Anatolia. Our study is composed of the three parts including the introduction. In the introduction, it was given place to some topics like the aim, methot, subject of this paper and evaluating of its sources. The first part is assigned to the life of Haji Hasan Efendi, then, it is focused on his family circle, birth, childhood years, school life, sufistic personality and to Mahmut Sami Ramazanoğlu Efendi on the subjects such as initiation, sect and silsile (sequence) and service and activities and death, and then, it is roughly mentioned to his Works and the contents of his Works, and the finally, in this part, Haji Hasan Efendi’s khalifas are come to the fore. In the second part, Haji Osman Efendi’s sufistic views are examined, and categorized into views on the seyr u sülûk and sufistic morality. With this method, we tried to show how Haji Hasan Efendi used his knowledge and experience from his predeccessors and the influence of these accumulations in the influence of the period. In the conclusion section we made a general evaluation and stated the resources we have benefited from in the source. We did not neglect to enrich our explanations with the appendices section. Haji Hasan Efendi, who has acquired the speciality of living in the quality of Islamic taqwa, pays attention to adhere to the apparent (zahire) provisions. Moreover he accepts superstitious to internal which does not suits to external and he thinks significant staying into the frame of Koran and Sunnet. Haci Hasan Efendi who presented this idea in his poems actively, proved become poet as well as sufi.