Hitit kült ritüelleri ve bayram merasimlerinde devlet orkestrası

Abstract

Geçmişten günümüze “Medeniyetler Beşiği” olarak adlandırılan yaşadığımız topraklar, M.Ö. 2.binyılda Anadolu’da kurulan ilk imparatorluk olan Hititlere ev sahipliği yapmıştır. Kendilerini “Bin Tanrılı Halk” olarak tanımlayan Hititler1 için inanç dünyaları her zaman yaşamın merkezini oluşturmuştur. Tanrılara gösterişli tapınaklar inşa etmek, tanrıların takdirini almak için kurbanlar sunmak ve her biri için belirlenmiş aylık, mevsimlik veya yıllık periyodlarda onurlarına dinsel bayramlar düzenlemek sağlam bir yapı ve çok iyi bir teşkilatlanmayı gerektirmektedir. Hitit halkı, tanrıları kızdırmamak, kendilerine ceza verdirmemek için sürekli onları keyifli tutmaya özen göstermişlerdir. Bu amaçla törenler düzenliyor, dualar ediyor, şarkı söyleyip danslar ediyorlardı. Dini ritüellerde ve şenliklerde ise müzik vazgeçilmez bir olgu olarak yaşamlarında her zaman yer almaktaydı. Hititlerde şarkı ve müzik, bahar ve hasat şenliklerinde, bu şenliklere bağlı ritüellerde de önemli bir yere sahipti 2. Müzik ve müziğe bağlı olarak dans etkinliklerinin, ilk olarak Anadolu uygarlık zincirinde önemli bir halka olan Hitit Döneminde organize edildiği ve ayrıntılı bir şekilde görselleştirildiği görülmektedir3. Hititlerin başkenti olan Boğazköy/Hattuşa kazılarında açığa çıkarılan 30.000’den fazla çivi yazılı tabletlerden oluşan arşiv Hititleri ve dönemin Anadolu’sunu anlamamız açısından önemli bilgiler sunmaktadır. Devlet arşivi niteliğindeki çivi yazılı metinlerde, çoğunluğu idari, siyasi, yasal, ebedi ve tarihi türlerde çeşitli konuların yanı sıra dinsel içerikli törenlerde ve bayramlarda müziğin yerine dair dikkat çeken bilgiler de edinilmektedir4. Hitit arşivlerindeki diğer metinlere göre kıyaslanamayacak kadar çok sayıda tören metinlerinden de anlaşılacağı üzere, Hititlerde yılın bir bölümü kült ritüelleri olan bayramların kutlanmasına ayrılmaktadır. Yazılı metinlerde tanrılar adına yapılan kült törenlerinin ve bayram merasimlerinin ayrıntılı olarak yer alması ritüellerin değişmez olduğunun bir göstergesidir5. Resmi takvimlerinde, 170’e varan şenlik yer almaktadır. Ayrıca sürekli biçimde kaydedilmeyen birçok yerel cemaat ve kırsal şenliklerin de olduğu varsayılmaktadır.....