| dc.description.abstract | Proje kapsamında; daha önceden goji beri (Lycium barbarum L.) bitkileriyle yapılmış olan çalışmalarda belirlenmiş olan hatlardan (salkım hanım, tay ve kontrol NQ7) çelikler alınmış ve torf+perlit karışımının olduğu saksılarda köklendirilmişlerdir. Köklendirilen çelikler fidan haline getirildikten sonra, hatların adaptasyon yeteneklerinin belirlenmesi için Sivas, Yozgat, Tokat ve Malatya lokasyonlarına aktarılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre, dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Her bir lokasyonda, her tekerrürde, bir hat için 6 bitki olacak şekilde toplamda 72 bitkinin dikimleri gerçekleştirilmiştir. Hasat olgunluğuna gelen bitkilerden meyve ve yaprak örnekleri toplanmıştır. Elde edilen örneklerin bir kısmı enzim aktivite değerlerinin belirlenmesi için ayrılırken, bir kısmı da kurutulduktan sonra öğütülerek toz haline getirilmiştir. Toz halinde bulunan örneklerin bir kısmı kül fırınında muamele edilip daha sonra alınan süzüklerle makro ve mikro besin içerik değerleri tespit edilmiştir. Geriye kalan toz halindeki bitki örnekleri etanol çözücüsü ile ekstrakte edilmiş ve goji beri meyve ve yaprak ekstraktları elde edilmiştir. Elde edilen ekstraklardan HPLC ile kimyasal içerik değerleri belirlenmiş ve sonrasında da antioksidan aktivite testleri de yapılmıştır. Elde edilen verilere göre, dört farklı lokasyonda yetiştirilen goji beri bitkisinin Tay, Salkım hanım ve NQ7 hatlarına ait yaprak ve meyve örneklerinin fenolik bileşik değerleri değerlendirildiğinde hem yaprak hem de meyve örneklerinde major bileşen olarak “Chlorogenic acid isomer” ve “Rutin” fenolikleri tespit edilmiştir. Antioksidan aktivite değerleri açısından ele alındığında da örneklerin yüksek oranda antioksidan aktiviteye sahip oldukları saptanmıştır. Goji beri bitkisinin farklı lokasyonlardan elde edilen örneklerinde bitki besin elementi içeriği bakımından büyük oranda varyasyon saptanmıştır. Çalışmada kullanılan goji beri hatları arasında oluşturulan dendogramda 4 farklı lokasyon içerisinde bitki besin elementi içeriği bakımından birbirine en uzak yaprak örneklerinin Tokat NQ7 ve Yozgat Salkım Hanım olduğu, birbirine en uzak meyve örneklerinin ise Tokat Salkım Hanım ve Sivas Tay olduğu tespit edilmiştir. Proje kapsamında Goji beri bitkisi meyve ve yaprak örneklerinin katalaz, askorbat ve peroksidaz ve protein miktar analizleri de yapılmış ve üç farklı hatta ait veriler arasında pozitif bir ilişki olduğu belirlenmiştir.
Yapılan bu çalışma ile goji beri bitki çeşitlerinin geliştirilmesi üzerine, ilk defa bu şekilde kapsamlı bir araştırma yapılmıştır. Goji beri bitkisiyle yapılan bu çalışma sonucunda hem dört faklı lokasyonda (Sivas, Malatya, Yozgat ve Tokat) goji beri bitkisinin yetiştiriciliği üzerinde agronomik bir araştırma yürütülmüş hem de her lokasyondan alınan meyve ve yaprak örneklerinde yapılan kalite analizleri (makro ve mikro besin içerik, fenolik bileşik değerleri, antioksidan aktivite, katalaz, askorbaz ve peroksidaz enzim aktivite ve protein değerleri) ile meyveleri ticari olarak pazar payı bulan bu bitkinin Türkiye koşullarında yetiştirilen hatlarının yüksek kaliteli olanlarının tespiti ve adaptasyon yetenekleri saptanmıştır. Bu çalışma kapsamında Sivas, Tokat, Yozgat ve Malatya yörelerinde yer alan deneme arazilerinde yetiştirilen Goji beri Tay, Salkım hanım ve NQ7 hatlarına ait bitkiler yoğun kış şartları geçirmelerine rağmen hayatta kalmayı başarmışlardır. Bahar geldiğinde yeni sürgünler vererek canlılıklarını sürdürmüşlerdir. Genel olarak bitkilerden ekonomik verim alınabilmesi için bitkilerin adaptasyonlarının ikinci yılında değerlendirilmesi gerekmektedir. Yapılmış olan bu çalışmada; adaptasyon çalışması açısından, ekonomik olarak verim alınabilmesi için çalışmaya ayrılan süre yeterli olmamasına rağmen, Goji beri bitkisine ait üç farklı hattın yetiştiriciliği başarıyla gerçekleştirilmiştir. Ayrıca bu denli önemli bir tıbbi drog Türkiye’ye kazandırılarak, Türkiye ekonomisine katkıda bulunulması yanında bu araştırmadan elde edilecek olan bulgular ileride goji beri bitkisi üzerinde yapılacak çalışmalara kaynak oluşturulmaya çalışılmıştır. | tr |
