Tütün Bağımlılığı ve Tütün Bağımlılığında Sağlığı Geliştirme

Abstract

Tütün kullanımı, çok yaygın bir bağımlılık çeşidi olmasının yanı sıra, tütün ve dumanında bulunan maddelerin insan sağlığı üzerine yaptığı olumsuz etkileri nedeniyle dünyanın ve ülkemizin en önemli ve önlenebilir halk sağlığı sorunlarından biridir. Tütün ve tütün ürünleri, yasal olarak satın alınabildiği ve kolaylıkla temin edilebildiği için yaygın olarak kullanılmaktadır. Tütün ürünleri içerisinde en yaygın kullanılan tütün ürünü sigara olduğu için, tütün ve sigara sözcükleri çoğu kez birbirinin yerine kullanılmaktadır ve tütün bağımlılığı denilince akla ilk olarak “sigara bağımlılığı” gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre “sigara bağımlılığı” son bir ay boyunca düzenli olarak günde en az bir adet sigara içilmesi durumu olarak tanımlanmaktadır. Küresel olarak, günümüzde 15 yaş ve üstü bir milyar kişinin halen sigara içtiği bildirilmektedir. “Ulusal Tütün Kontrol Programı 2015-2018 Eylem Planı” ve “4207 sayılı Kanun” kapsamında, son yıllarda uygulanan ve kamuya açık alanlarda sigara içimini yasaklayan düzenlemelerin tütün kullanımındaki artışı azaltmada etkili olduğu bildirilmekle birlikte özellikle ülkemiz halen en büyük tütün üreticisi ve tüketicisi ülkelerin başında gelmektedir. Tütün kullanımı, yol açtığı ciddi hastalıklar nedeniyle hem sigara içen (aktif içicilik) hem de sigara içmeyen (pasif içicilik) bireylerin sağlığını olumsuz yönde etkilemekte, aynı zamanda ülkelerin ekonomisine de zarar vermektedir. Özellikle sağlığa olan etkileri dikkate alındığında, halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi için sağlıksız yaşam biçimi davranışlarından biri olan tütün kullanımına yönelik müdahaleler önem kazanmaktadır. Bu bağlamda en doğru yaklaşımın “kapsamlı, sürekli, sürdürülebilir ve yeterli mali desteğe sahip tütün kontrol stratejilerinin” uygulanması olduğu belirtilmektedir. Tütün kontrolünde üç temel stratejinin “tütüne başlamanın önlenmesi, tütün bıraktırma desteği ve pasif etkilenimin önlenmesi” olduğu ve etkili tütün kontrolü için bu üç stratejinin birlikte yürütülmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Birey, aile ve toplumun sağlığını geliştirmek için, sağlık çalışanları önderliğinde toplumu bilinçlendirerek tütüne başlamanın önlenmesi, eğer tütün ürünleri kullanımı söz konusu ise eğitim, motivasyonel görüşme ve danışmanlık verilerek bıraktırma desteğinin sağlanması, tütün ürünü kullanmayanların ise temiz hava haklarının savunularak pasif içiciliğe maruziyetlerinin engellenmesi gerekmektedir. Sağlık çalışanlarının yanı sıra, tütün kullanımının izlenmesi, tütün kontrol politikalarının etkin bir şekilde sürdürülmesi, yasaların çıkarılması ve uygulamaya konması, tüm kapalı alanlarda tütün ürünleri kullanımının yasaklanmasını içeren yasaların uygulanmasının takibi, dumansız ev ve araba politikalarının benimsenmesi, yasaya uymayanlara etkili ceza-i yaptırımların uygulanması gibi devlet düzeyinde etkili tütün kontrol politikalarının hayata geçirilmesi toplumun sağlığını geliştirmeye katkı sağlayacaktır.