Kamusal Arkeoloji
Künye
Şeker, F. Kamusal Arkeoloji. Current Debates on Social Sciences 8, KARACAGİL Zeynel, Editör, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara, ss.838-848, 2022.Özet
GİRİŞ
Arkeoloji, antik Yunanca’da “eski (arkhaios)” ve “bilim(logos)” kelimelerinin birleşimiyle
(Sevin, 1995) Türkçe’ye yanlış bir biçimde “kazı bilimi” olarak geçmiştir. Araştırma yöntemlerinden
sadece biri olan kazı yöntemleriyle bilgi toplayan arkeoloji bilimi; geçmiş dönemlerde yaşamış olan
insan topluluklarının günümüze kadar ulaşmış maddi kalıntılarını araştıran, belgeleyen, elde ettiği
bilgiler ile toplulukların gelişim sürecini kültürel ve toplumsal düzenini inceyen ve yorumlamaya
çalışan bir bilimdir. Arkeoloji biliminin zamansal alt sınırı ilk insanın tanımlanabilir bir alet yapması
ile başlasa da, yanlış bilinen genel düşünce arkeolojinin yalnızca eski dönemlerle ilgilendiğidir.
Oysaki arkeoloji biliminin kapsamı “dün” e kadar gelebilmektedir (Özdoğan, 2012)
Arkeoloji, şimdiki zamandan geçmişe dönüş yapan ve bugünün insanının zihninde geçmişin
yaratılması olarak görülebilen, geçmiş ile günümüz arasında bir köprü disiplindir. Dolayısıyla bir
antika koleksiyonundan daha fazlası, bugünü şekillendirme amacı güden bir bilimdir. Kültürel bir
miras olarak tanımladığımız geçmişin somutlaşmasıdır. Günümüzde uygulandığı şekliyle
arkeolojinin amacı:
• Geçmiş hakkında bilgi edinmek
• Geçmişten öğrenmek
• Geçmişin mirasını yönetmek
• Geçmişe halkın katılımını sağlamaktır (Herson, 2017).
Moshenska (2009), genel ifadeyle arkeolojiyi ve miras olarak tanımladığımız arkeolojik değer
taşıyan metaları beş grupta toplamıştır.
1. Arkeolojik malzemeler; bireysel eserler de dahil olmak üzere tüm arkeolojik alanlarda
yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda elde edilen maddi kalıntıları kapsamaktadır.
Bu malzemelerin kontrolü, hareketi ve işlenmesi yasalar ve sözleşmelerle
düzenlenmektedir.