Kamusal Arkeoloji

Abstract

GİRİŞ Arkeoloji, antik Yunanca’da “eski (arkhaios)” ve “bilim(logos)” kelimelerinin birleşimiyle (Sevin, 1995) Türkçe’ye yanlış bir biçimde “kazı bilimi” olarak geçmiştir. Araştırma yöntemlerinden sadece biri olan kazı yöntemleriyle bilgi toplayan arkeoloji bilimi; geçmiş dönemlerde yaşamış olan insan topluluklarının günümüze kadar ulaşmış maddi kalıntılarını araştıran, belgeleyen, elde ettiği bilgiler ile toplulukların gelişim sürecini kültürel ve toplumsal düzenini inceyen ve yorumlamaya çalışan bir bilimdir. Arkeoloji biliminin zamansal alt sınırı ilk insanın tanımlanabilir bir alet yapması ile başlasa da, yanlış bilinen genel düşünce arkeolojinin yalnızca eski dönemlerle ilgilendiğidir. Oysaki arkeoloji biliminin kapsamı “dün” e kadar gelebilmektedir (Özdoğan, 2012) Arkeoloji, şimdiki zamandan geçmişe dönüş yapan ve bugünün insanının zihninde geçmişin yaratılması olarak görülebilen, geçmiş ile günümüz arasında bir köprü disiplindir. Dolayısıyla bir antika koleksiyonundan daha fazlası, bugünü şekillendirme amacı güden bir bilimdir. Kültürel bir miras olarak tanımladığımız geçmişin somutlaşmasıdır. Günümüzde uygulandığı şekliyle arkeolojinin amacı: • Geçmiş hakkında bilgi edinmek • Geçmişten öğrenmek • Geçmişin mirasını yönetmek • Geçmişe halkın katılımını sağlamaktır (Herson, 2017). Moshenska (2009), genel ifadeyle arkeolojiyi ve miras olarak tanımladığımız arkeolojik değer taşıyan metaları beş grupta toplamıştır. 1. Arkeolojik malzemeler; bireysel eserler de dahil olmak üzere tüm arkeolojik alanlarda yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda elde edilen maddi kalıntıları kapsamaktadır. Bu malzemelerin kontrolü, hareketi ve işlenmesi yasalar ve sözleşmelerle düzenlenmektedir.