"TÜRKİYE'DE AKARYAKIT FİYATLARI İLE DOLAR KURU İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA"
Citation
SIVAS INTERNATIONAL CONFERENCE ON SCIENTIFIC AND INNOVATION RESEARCH October 13-15, 2022 Sivas, Türkiye AN APPLICATION ON THE EFFECT OF CREDIT CARD BASED PAYMENTS ON INFLATION IN TURKEYAbstract
Günümüzde sıvı yakıt olarak da bilinen akaryakıt, dünyanın en önemli ekonomik
ürünlerindendir. İş makinasından, gemiye, otobüse, kamyona, traktöre, otomobile ve uçağa
değin bütün motorlu araçları kullanabilmek için akaryakıt gereklidir. Dünya genelinde her
geçen gün trafiğe çıkan motorlu taşıt sayısı artmaktadır. Bu da akaryakıt talebinin günden güne
artmasını gündeme getirmektedir. Ancak ülkelerdeki akaryakıt fiyatları; petrol rezervlerinin
varlığı, sahip olunan teknoloji, coğrafi konum, altyapı, siyasi ihtilaf ve vergiler gibi farklı
faktörlerden dolayı oldukça farklı olmaktadır. Akaryakıt ürünleri yalnızca bir enerji ürünü
değil, aynı zamanda birçok ülkede önemli bir vergi toplama aracıdır. Dolayısıyla, ham petrol
fiyatlarının buna bağlı olarak oluşan akaryakıt fiyatları ekonomik koşullara ve finansal
piyasalara olan bağlılığını ve ülke ekonomisini nasıl etkilediğini anlamak önemlidir. Aynı
zamanda ülkedeki döviz kurlarının özellikle dolar kurundaki değişimlerin akaryakıt fiyatlarını
ne denli etkilediği konusu oldukça önemlidir. Petrolün mevcut piyasalarındaki fiyatındaki
değişimleri, petrol ithalat bağımlılığı olan Türkiye ekonomisini birçok kanaldan etkilemektedir.
Bu etkilerden en önemlilerden biri akaryakıt fiyatlarındaki değişimdir. Ekonomik faaliyetlerin
gerçekleştirilmesi, üretim artışı, sosyal yaşamın gelişimi ve ulaşımın kolaylaşması için
akaryakıt hayati önem taşımaktadır. Bu çalışmada Türkiye ekonomisinde akaryakıt olarak
kullanılmakta olan; benzin, motorin ve LPG fiyatları ile dolar kuru arasındaki ilişkinin
nedenselliği ve boyutları araştırılmaktadır. Bu bağlamda söz konusu ilişki 2011-2022 yılları
arası 132 aylık veriler üzerinden eşbütünleşme ve nedensellik testleri ile analiz edilmektedir.
Literatürdeki çalışmalara katkı bağlamında Türkiye ekonomisi verilerine Johansen
Eşbütünleşme Testi uygulanmaktadır. Çalışmaya ait bulgulara göre değişkenler arasında uzun
dönemli ilişkinin olduğu ve nedenselliğin yönünün ise genellikle dolar değişimlerinden
akaryakıt fiyatlarındaki değişime doğru gerçekleştiği oransal olarak belirlenmektedir.