Küreselleşme ve Sağlığa Olan Etkileri
Özet
Küreselleşme terimi, dünya çapında ekonomi, siyaset, kültür, sağlık, sosyal hayat, vb. birçok konuda
büyük bir değişimi ifade etmektedir. Teknolojik gelişmeler, politik etkiler, ekonomik baskılar, değişen
fikirler, sosyal ve çevresel sorunlardaki artış gibi çok sayıda itici ve zorlayıcı güç küreselleşmeyi
etkilemektedir. Küreselleşmenin gelişimi iki farklı dönemde ele alınmıştır. Birinci dönemde uluslararası
mal ticareti anlaşmalarına ağırlık verilirken, ikinci dönemde daha çok hizmet ticaretine ağırlık verilmeye
başlanmıştır. Bunun sonucu olarak, hizmet sektörünün bir parçası olan sağlık sektöründe de hem
olumlu hem de olumsuz etkileriyle birlikte küreselleşme hareketleri başlamıştır. Dünyada hızla yayılan
küreselleşme dalgasıyla birlikte uygulanan neo-liberal politikalar sonucunda devletlerin sağlık alanında
yaptıkları kamu harcamaları sınırlandırılmış, özel sektörün sunduğu tedavi hizmet bedellerindeki artış
sağlıkta eşitsizlikleri daha da derinleştirmiş, kadınlar ve çocuklar gibi savunmasız grupları olumsuz
olarak etkilemiştir. Ayrıca, kamu harcamalarını azaltma ve maliyeti sınırlandırma nedeniyle işsizlik ya
da düşük ücret ile çalışma sorunu ortaya çıkmıştır. Uluslararası seyahatler, göçler nedeniyle bulaşıcı
hastalıkların yayılması, madde bağımlılıklarının artması, çevre kirliliği, şiddet ve suç olaylarının artması
gibi sorunlar da küreselleşmenin olumsuz etkileri arasındadır. Bunların yanı sıra; küreselleşme ile iletişim
süreçleri hızlanmış, bilgiden kısa sürede yararlanma olanakları artmış ve sağlıkta rekabet gündeme
gelmiştir. Küreselleşmenin getirdiği elektronik iletişimle birlikte sağlık alanındaki yeni tedavi, teknoloji
ve stratejiler hakkındaki bilgiler hızla dünya geneline yayılabilmektedir. Sağlık hizmetlerinde müşteri
odaklı bir anlayışın öne çıkması, özellikle sağlık hizmeti tüketicisi bireylerin davranış ve algılamalarını
da değiştirmiştir. Bu değişimle birlikte sağlık alanında da toplam kalite yönetimi kavramının üzerinde
durulmaya başlanmıştır. Toplam kalite yönetimiyle birlikte hasta memnuniyeti, sürecin hizmet yönünün
iyileştirilmesi, verilen sağlık hizmetlerinin nitelik ve nicelik açısından ölçülebilmesi, hasta bakım
kalitesi, hasta hakları gibi daha önce çok bilinmeyen ya da üzerinde durulmayan konular öncelik
kazanmıştır. Küreselleşen dünyada gerçekleşen sağlık alanındaki tüm bu değişimler sağlık çalışanlarını
da sağlık eşitsizliklerini azaltmaya, hasta haklarını gözetmeye, tedavilerdeki gelişmeleri takip etmeye
kısacası kaliteli hizmet sunmaya yönlendirmektedir. Sağlık çalışanları içerisinde en kalabalık grubu
oluşturan hemşirelerin, sağlığın da küresel bir boyut kazandığı bu süreçte sağlık hizmetlerini ve karar
mercilerini etkileyebilmeleri için bireye özgü bakım vermeleri, sağlıkta eşitsizlikleri azaltmaya yönelik
savunucu olmaları, politik süreçlerde aktif olarak yer almaları, mesleki örgütlenmeye önem vermeleri
gerekmektedir.