Galat sözlükleri ve Mehmed Hafîd Efendi’nin galatât sözlüğündeki Çağatayca sözcükler

Abstract

Bu çalışmada, galat sözlükleri ve galatları ele alan kaynak kitaplar hakkında genel bilgiler verilmiştir. Yirminci yüzyılın ilk çeyreğine kadar yazılan galat sözlükleri temin edilerek bu eserlerden yazarlarının galatlar hakkındaki görüşleri belirlenmiş, ayrıca galat sözlüklerinin dil tarihi açısından önemi vurgulanmıştır. Galat sözlüklerinden ve galatlar hakkında günümüzde yapılan bilimsel çalışmalardan yararlanarak Türkçe ya da Türkçeyle ilişkili galatların bu sözlüklerde ele alınış biçimleri gösterilmeye çalışılmıştır. Türkçe yazılmış galat sözlükleri arasında; yazılış tarihi bakımından en eski, ele aldığı sözcük sayısı bakımından en zengin, sayfa sayısı bakımından en hacimli olan ve üzerinde çalışılmamış Mehmed Hafîd Efendi?nin Ed-Dürerü’l-Müntahabâtü’l-Mensûre fî-İslâhi’l-Galatâti’l-Meşhûre adlı sözlüğündeki Çağatayca sözcükler, asıllarının gösterilmesi bakımından önemli görülmüş ve Latin harflerine çevrilerek verilmiştir.

In this study, the general information about galat (false usages) dictionaries and the reference books including the galat words and structures are analysed. The galat dictionaries written between the dates from the beginnings of the nineteenth century and the first fifteen years of the twentieth centuries are collected. We pointed out the opinions of the writers about the galat from their own dictionaries. And we also focused on the importance of the galat words in the light of the language history. The scientific data of galats in our century and the galat dictionaries are used in our study. The example galats about the Turkish language and the galats wich are in Turkish are all structured in our investigation. Mehmed Hafîd Efendi‟s dictionary known as Ed-Dürerü’l-Müntahabâtü’l-Mensûre fî-İslâhi’l-Galatâti’l-Meşhûre wich is the oldest one written in Turkish, having a rich vocabulary, and also with a huge volume and that has not been specially searced. In this dictionary the Chagatay Turkish words are all pointed out in respect to their etymologies that is very importent for our study, and this words have been translated in to the Latin letter.