Amanoslar bölgesi paleozoyik kayaçlarının mineralojisi

Abstract

Amanoslar bölgesine ait Prekambriyen-Triyas yaşlı istif; başlıca klastik ve karbonat kayaçlar ile bunların çok düşük dereceli metamorfik eşdeğerlerinden oluşmaktadır. Bunlar kalsit, dolomit, kuvars, feldispat, götit ve fillosilikat (illit, klorit, kaolinit, paragonit, paragonit-muskovit, smektit, illit-klorit, klorit-vermikülit ve klorit-smektit) mineralleri içermektedir. Kuvars ve feldispat miktarı sırasıyla Zabuk ve Sadan, kalsit Hasanbeyli ve Çanaklı, dolomit Koruk formasyonunda en yüksek düzeye ulaşmaktadır. İllit tüm birimlerde ve bol miktarda bulunmakta; klorit Sadan, Sosink ve Hasanbeyli; kaolinit az miktarda Zabuk ve Koruk ve Seydişehir; illit-klorit Sadan, Seydişehir ve Kızlaç; klorit-vermikülit Seydişehir, Kızlaç ve Akçadağ; klorit-smektit ise Sadan ve Sosink formasyonlarında artmaktadır. Paragonit ve paragonit-muskovit yalnızca Kızlaç ve Akçadağ formasyonlarında gözlenmektedir. İllit ve IIb kloritler büyük ölçüde ankimetamorfik, kısmen de geç diyajenetik ve epimetamorfik kristalinite derecesine sahiptir. İllitlerin b0 parametresi birimler için ayırt edici olup, Seydişehir ve daha yaşlı birimlerde yüksek, buna karşın daha genç formasyonlarda (Kızlaç, Hasanbeyli ve Cudi) daha düşük değerler ölçülmüştür. 2M1 illitler tüm birimlerde, 1M Prekambriyen-Ordoviziyen (Sadan, Zabuk, Koruk, Sosink ve Seydişehir), 1Md ise Devoniyen’de (Hasanbeyli), daha az da Prekambriyen-Ordoviziyen’de gözlenmektedir. Klorit ve klorit-aratabakalı minerallerin arttığı seviyelerde feldispatların da artması volkanik beslenme ile ilişkili olup, bu birlikteliğe 1M illitler eşlik etmektedir. Mineralojik özelliklerin kalınlığa veya jeolojik yaşa göre düzenli bir dağılım sunmaması ve bazı formasyonlar arasında ani değişimlerin gözlenmesi, bunun diyajenez/metamorfizma derecesinden ziyade, büyük ölçüde köken kayaç ve jeodinamik evrim ile ilişkili olduğunun göstergesidir. Pasif kıta kenarı ortamındaki çökelmeyi temsil eden istifte; Prekambriyen Sadan formasyonu sıkışmalı, Ordoviziyen Bedinan formasyonu ve Devoniyen Akçadağ formasyonları ise açılmalı havzalara özgü mineralojik karakteristiklere sahiptir. İstifin Alt Paleozoyik kesimi mineralojik açıdan, Doğu Toros Otoktonu (Geyikdağı Birliği) istifindeki eşdeğerlerine benzer, buna karşın Devoniyen-Triyas kesimi Toros Kuşağı birlikleri ve Hazro bölgesindeki Güneydoğu Anadolu Otoktonu’na ait eşdeğerlerine göre farklıdır.

In the Amanos region, a Precambrian-Triassic sequence is formed by mainly clastic and carbonate rocks and their very low-grade metamorphic equivalents that contain calcite, dolomite, quartz, feldspar, goethite and phyllosilicate (illite, chlorite, kaolinite, paragonite, paragonite-muscovite, smectite, illite-chlorite (I-C), chlorite-vermiculite (I-V) and chlorite-smectite (C-S)) minerals. Of these, maximum quantities are reached for quartz and feldspar in Zabuk and Sadan, calcite in Hasanbeyli and Cudi, and dolomite in the Koruk formations. Illite is abundantly found in all units, whereas there are increases in the chlorite contents in the Sadan, Sosink and Hasanbeyli formations, a minor amount of kaolinite in the Zabuk, Koruk and Seydişehir formations, I-C in the Sadan, Seydişehir and Kızlaç forma Boztions, C-V in the Seydişehir, Kızlaç and Akçadağ formations, and C-S in the Sadan and Sosink formations. Paragonite and paragonite-muscovite are observed only in the Kızlaç and Akçadağ formations. Illites and IIb chlorites have mostly anchimetamorphic and partly late diagenetic and epimetamorphic crystallinity degrees. The b0 parameters of the illites are distinctive for units, and higher values are measured for Seydişehir and older units, whereas lower values are found for the younger units (Kızlaç, Hasanbeyli and Cudi). 2M1 illites are observed in all units, but 1M in Precambrian-Ordovician units (Sadan, Zabuk, Koruk, Sosink and Seydişehir) and 1Md in Devonian (Hasanbeyli) and in Precambrian-Ordovician units, in smaller amounts. Feldspar also increases in the chlorite and chloriteinterlayered minerals-bearing levels that are related to volcanic feeding, and 1M polytype accompanies this association. The mineralogical properties have no regular distribution based on thickness and geological age, and sudden changes are observed between some of the formations, which is an indication related to mostly source rock, tectonic setting and geodynamic evolution rather than to degrees of diagenesis/metamorphism. In the sequences representing passive margin depositional environments, the Precambrian Sadan formation and Ordovician Bedinan and Devonian Akçadağ formation have the mineralogical characteristics of convergent- and extensional basins, respectively. The lower Paleozoic parts of the sequence are similar to equivalents in the Eastern Taurus Autochthon (Geyikdağı Unit) with regard to mineralogic features, but its Devonian-Triassic part is different from equivalent parts of the units of the Tauride Belt and Southeastern Anatolian Autochthon in the Hazro region.