Sivas Verem Savaş Dispanseri bölgesinde 1995–2004 yılları arasında kayıtlı tüberküloz hastalarının demografik özellikleri

Abstract

Amaç. Tüberküloz (TB) hastalığının prevalansı, insidansı ve coğrafi dağılımı, bu hastalıkla bölgesel düzeyde savaşanlar için önemli ve gerekli bilgiler sağlamaktadır. Bu çalışmada Sivas Tüberküloz Dispanseri bölgesinde kayıtlı TB hastalarının 1995-2004 yıllarındaki coğrafi dağılımı araştırılmıştır. Yöntem. Kesitsel, tanımlayıcı bir çalışma olarak Sivas Verem Savaş Dispanseri'nin (VSD) tüberküloz hasta kayıt defterlerindeki 1995-2004 yılları arasındaki tüberküloz kayıtları incelendi. Her bir yerleşim biriminin köy ve şehir nüfusları için Sivas İl Sağlık Müdürlüğü'nün 2000 yılı Sağlık İstatistik Yıllığı'ndaki yıl ortası nüfuslar esas alındı. Şehir nüfusu, il ve ilçe merkezleri belediye sınırları içindeki nüfus; köy nüfusu, köylerdeki ve bucaklardaki nüfus olarak kabul edildi. Bulgular. Sivas VSD'nde 1995-2004 yılları arasındaki toplam 10 yılda 1262 TB hastası 1329 kez kaydedilmiş olup kayıtlı hastaların %58,2'si erkek, %41,8'i kadındı. Adresi tespit edilen 1270 olgunun %64,5'i şehirde, %35,5'i köyde yaşıyordu. Toplam 1329 kayıtın %69,6'sı akciğer tüberkülozu (ACTB)'dur. Toplam 1329 kayıtın sadece %19,1'i bakteriyoloji pozitif ACTB olarak kaydedilmiştir. Bakteriyoloji pozitif ACTB hastalarının şehir ve köyde yaşama oranları arasında anlamlı bir fark yoktu (p = 0.86). Şehirde yaşayanların %33,6'sı (n=275), köyde yaşayanların ise %25,7'si (n=116) AC dışı TB'dir (p = 0.004). Bu on yıllık periyoda şehir ve köyde yaşayan hastalar arasında yaş, cinsiyet, nüfus başına düşen hasta sayısı, nüfus başına düşen ACTB ve bakteriyolojik pozitiflik açısından fark yoktu. Dispansere kilometre cinsinden uzaklık ile 100,000 nüfus başına düşen yıllık kayıtlı hasta oranı, hem şehirde yaşayanlarda (r = -0.634, p=0.036) hem de köyde yaşayanlarda (r = -0.785, p = 0.004) anlamlı olarak azalmaktadır. Her ne kadar akıbeti meçhul hastalar arasında köyde yaşayanlar daha fazla olsa da, dispansere uzaklık ile akıbeti meçhul kalma arasında ilişki yoktu. Sonuçlar. Sivas Verem Savaş Dispanseri bölgesinde tüberküloz prevalansı, insidansı, coğrafi dağılımı ile ilgili direkt gözetim altında tedavi (DGT) öncesi yaptığımız bu çalışma DGT döneminde bölgede TB ile mücadeleyi yürüten ekip için faydalı veriler içermektedir.

Aim. Prevalence, incidence, and geographic distribution of patients with tuberculosis (TB) in any region provide important and useful data for regional fighters of this disease. In this study, geographic distribution of patients with TB in the Sivas TB Dispensary region between 1995 and 2004, were evaluated. Method. This is a cross-sectional, descriptive study. Sivas TB Dispensary records were the main data source for patients' demographic characteristics. Midyear population data from Statistical Year Book of Sivas of 2000 were used for village and city population data. Results. In Sivas, 1262 patients with TB were recorded 1329 times in TB Dispensary Registry between 1995 and 2004 (male 58.2%, female 41.8%). According to the addresses, 64.5% of notified patients were from urban and, 35.5% from rural areas. Pulmonary tuberculosis (PTB) ratio was 69.6%. However, smear and/or culture positive PTB ratio was 19.1%, and positive bacteriology did not differ in urban and rural resident patients (p=0.86). Non-pulmonary TB ratios were 33.58% and 25.72% for urban and rural residents, respectively. Genders and ages of patients with TB, patients per population, pulmonary TB patients per population, smear positive patients per population did not differ between village and city in Sivas TB Dispensary region in this 10-year-period. The distance to dispensary and the incidence of annually recorded patients were significantly decreased in both urban residents (r = -0.634, p=0.036) and rural residents (r = -0.785, p = 0.004). Although village resident patients were more likely to be lost during follow-up, distance of patients' residences from the dispensary were not correlated with follow-up failure. Conclusion. This study consists prevalence, incidence and geographic distribution of TB in Sivas TB Dispensary region in Pre-DOTS (Directly Observed Treatment Strategy) era and provides valuable information for fighters of this disease in the DOTS era.