Toplam elektrik üretimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (1980-2010)

Abstract

Elektrik tüketiminin birçok ülkede ekonomik faaliyetlerle doğrudan ilişkili olduğu bilinmektedir. Elektrik talebindeki artışın nedenleri genellikle daha yüksek yaşam standartları ve sanayileşmedir. Gelişmekte olan diğer ülkelerdeki gibi Türkiye’de de enerji ve elektrik enerjisi talebi, sosyal ve ekonomik gelişmeler ile ülke nüfusundaki artıştan dolayı çok hızlı bir şekilde artmaktadır. Bu nedenle artan elektrik talebini karşılamak ve elektriğin arz yetersizliğini gidermek için Türkiye’de elektrik enerjisine yönelik yatırımların süreklilik arz etmesi gerektiği söylenebilir. Bu çalışmada 1980-2010 dönemi için Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) kullanılarak, Türkiye’de elektrik enerjisi üretimi ve ekonomik büyüme arasında sistematik bir ilişki olup olmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Bu nedenle ilk aşamada elektrik üretimi ve GSYİH arasındaki Ko-entegrasyon derecesi incelenerek, değişkenlerin birinci dereceden eş-bütünleşik olduğu belirlenmiştir. İkinci aşamada elektrik üretimi ve GSYİH arasındaki uzun dönemli ilişki araştırılmıştır. Üçüncü aşamada uzun dönemli ilişki tahmin edilmiş ve Vektör Hata Düzeltme Modeli kullanılarak en nihayetinde nedensellik sınaması yapılmıştır. Elde edilen bulgularda toplam elektrik üretimi ile GSYİH arasında uzun dönemde tek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Diğer bir ifadeyle herhangi bir geri bildirim etkisi olmaksızın ekonomik büyümeden toplam elektrik üretimine doğru işleyen tek yönlü bir nedensellik olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla Türkiye’de ekonomik büyümenin daha fazla elektrik üretimini teşvik edeceği ileri sürülebilir.

It has been known that the consumption of electricity has been directly related with the economic activities in many countries. The reasons for increase of electricity demand are generally the higher living standards and industrialization. Like in other developing countries, the demand for energy and electrical energy in Turkey as well has been growing so rapidly due to the social and economic developments and with the increase of the population of the country. In order to meet the increasing electricity demand and deal with the supply shortage of electricity, therefore, it can be said that it should be to supply the continuity of investments for electrical energy in Turkey. In this study, it is aimed to examine whether there is a systematic relationship between electricity generation and economic growth in Turkey, for the period of 1980–2010, by using Vector Error-Correction Modelling (VECM). For this reason, in the first stage, by examining the degree of Co-integration between energy generation and Gross Domestic Product (GDP), it was determined that the variables were co-integrated each other in the first rank. In the second stage, long-run relationship between electricity generation and GDP were investigated. In the third stage, the long-run relationship was estimated and ultimately, the test for causality was performed by using the Vector Error Correction Model. With the results obtained, a long-run unidirectional causality relationship between GDP and total electricity generation was found. In other words, it was determined that there was a unidirectional causality running from economic growth to total electricity generation without any feedback effect. Therefore, it can be argued that economic growth stimulates further electricity generation in Turkey.