Mâtürîdî Âlimi Ebû İshâk Zâhid es-Saffâr\'ın Kelâm Müdâfaası

Abstract

Ebû Mâtürîdî\'nin (ö. 333/944) kelâm anlayışını benimseyen Batı Karahanlılar dönemi Telhîsü\'l-edille ve Risâle fi\'l-kelâm adlı kitaplarının içeriği, kullandığı yöntem ile Osmanlı ve Arap âlimlerince eserlerince yapılan atıflar, onun önemli bir Mâtürîdî kelâmcısı olduğunu gösterir. Bu çalışmada, onun kelâm müdâfaası konu edilmektedir. Saffâr, Telhîs\'e kelâm ilminin adlandırılması, önemi ve dinen meşrûluğu konusunda uzun bir giriş yazarak bu ilmin öğrenilmesi gerektiğini savunmuştur.Sistematik kelâm müdafaası incelendiğinde, onun Hanefî-Mâtürîdîler içinde Kelâm il-mini müdâfaayamüstakil ve hacimli bir bölüm ayıran ilk mütekellim ol-duğu anlaşılır. Sistematiğini kendisi belirtmese de Saffâr\'ın kelâm müdâfaasının izah, ispat ve reddiye olmak üzere üç temele dayandığı an-laşılır. Onun bu ilmiısrarla savunması, V. (XI.) ve VI. (XII.) yüzyıllarda Mâ-verâünnehir\'de kelâm karşıtlığının bulunduğunu gösterir. Bu döneminde Ashâbü\'l-hadis ve İhvân-ı Safa, kelâma karşı cephe alan kesimlerdir. Bununla birlikte o, asıl olarak Hanefî fukahanın kelâm karşıtlığını aşmaya çalışmakta-dır. Müdâfaasını, karşısındaki güçlü bir muhalafete karşı ortaya koyduğu için savunusu tutarlı ve ilmî derinliğe sahiptir

Abu Ishaq al-Saffar was one of scholars of the Western Qarakhanids\' period who followed the Kalam thought of alMaturidi (d. 333/944). His theological works Talkhis al-adilla and Risala fi alkalam, his method in kalam, and frequent reference to his works by Ottoman and Arab scholars indicate that al-Saffar is a respected and authorative Maturidi theologian. The article focuses on his defense of the kalam. By adding a long introduction to Talkhis about the naming, importance, and religious legitimacy of the science of kalam, Saffar asserted that the kal?m should be learned. When system-aticalvindication of the science of kal?m is examined, it is understood that al-?aff?r is the first theologian who reserved a private and voluminous part for de-fensing the kal?m among H?anaf?-M?tur?d?s. Even though he does not state its systematic, it can be understood that vindication of kal?m in al-?aff?r divides into three parts as of explanation, demon-stration and refutation.Al-?aff?r\'s de-fending the science of kal?m shows that there were opposite thoughts against kal?m in the 4th/10th and 5th/11th centu-ries throughout in Transoxania.In this period A???b al-?ad?th and Ikhw?n al-?af??were the opposite fronts of kal?m. In ad-dition, he was trying to go beyond the op-positions of H?anaf? jurists. His vindica-tion is consistent and has scholarly depth because it is able to be against a strong opposition