KAZAK TÜRKÇESİ, KIRGIZ TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ ÖRNEKLERİYLE ZARF-FİİL EKLERİNİN EDAT TÜRETME İŞLEVİ

Abstract

Türk dilinin işlek kullanılan eklerinden olan zarf-fiil ekleri genel olarak fiilimsiler veya çekimsiz fiiller kategorisinde sıfat-fiil ve isim fiil ekleriyle birlikte değerlendirilmektedir. Bu ekler temel görevlerinin yanında bazı sözcüklere eklenerek kalıplaşırlar ve bir yapım eki gibi hareket ederler. Genel olarak ek kalıplaşması olarak adlandırılabilecek olan bu olay zarf-fiil ekleri özelinde en çok edat işlevine kavuşmuş sözcüklerde görülmektedir. İncelenen üç lehçede bazı zarf-fiil eklerinin fiil kök ve gövdelerine gelerek dilbilgisel anlama sahip olan edatları türettikleri tespit edilmiştir. Bu zarf- fiil eklerinin bazıları üç lehçede de ortak olarak kullanılan eklerdendir. Bazı eklerde ise bu ortaklık görülmemektedir. Ayrıca bugün kullanılmayan, arkaik olarak adlandırılabilecek bazı zarf-fiil eklerinin de edat türetme işleviyle kullanıldığı görülmüştür.

The gerund affixes, which are frequently used in Turkish, are widely evaluated with infinitive and attributive verb in the category of gerundial or defective verbs. Besides their main tasks, these affixes stereotype by being added on some words and act like a derivational suffix. This event, which can be named stereotypes of affixes, is observed in words which mostly gained particle function on the gerund affixes. It has been found out on three dialects examined, that some gerund affixes derive the particles, which have grammatical meaning, by being added in the verb’s roots and stems. Some of these gerund affixes are affixes, which are used commonly in three dialects. This partnership is not seen in some affixes. Also it has been observed, that some gerund affixes, which can be named as disused today and archaic, are used with the function ‚particle derivation?.