Bosna-Hersek'te Toprak Rejimi: Eshâb-ı Alâka ve Çiftçiler Arasındaki İlişkiler (1840-1875)

Tüm dönemler itibariyle tarımsal yapıların egemen olduğu Osmanlı Devleti'nde, toprak sahipliği ve dolayısıyla toprak sahipleriyle toprak üzerinde çalışanlar arasındaki ilişkiler her zaman önemini korumuş bir meseleydi. Devletin geleneksel politikası, toprakların belirli kişilerin elinde birikmesini engelleme anlayışına dayalıydı. Nitekim uzun yıllar tımar sisteminin başarıyla uygulanması, toprağa dayalı soylu bir sınıfın veya Batılı anlamda bir feodal yapının ortaya çıkmasına mani olmuştu. Ancak bazen tımar düzenine referans yapılarak, siyasal, ekonomik ve sosyal ilişkilerin bölgesel yönüyle ve bölgesel ilişkilerin siyasal, ekonomik ve sosyal yönleriyle tanımlanabilecek bir feodalizmin Osmanlı Devletinde de var olduğu iddia edilse bile, Osmanlı tımarının ortaçağ feodalitesinden çok farklı yönlere sahip olduğu aşikardır.

This study aimed at exploring general tendencies of agricultural relations between chiftliks holders (eshâb-ı alâka) and tenants or chiftliks cultivators in Bosnia-Herzegovina during the period 1840-1875. The tax/rent burden of cultivators in the region was heavy because the Muslim-Turk beys or sipahis holded the most parts of cultivated lands. The Ottoman Administration made most efforts to solve problems between tenants and landholders and took measures to satisfy them. Although some legistlative arrangements in favour of unlanded cultivators put into effect, various groups as local sipahis and landholders hindered reforms which made by Ottoman goverment. So desired results can not be obtained.