Gümüşhacıköy (Amasya) Pb-Zn yatakları çevresinde derekumu örnekleri jeokimyası incelemeleri

Abstract

Gümüşhacıköy (AMASYA)' e bağlı Gümüş Nahiyesi yakınlarındaki gümüşçe zengin kurşun-çinko yataklarının varlığı uzun zamandır bilinmektedir. Bu çalışmada, bilinen yatakların batıya doğru devamlılıklarını araştırmak amacıyla yapılmış jeoloji ve derekumu örnekleri jeokimyası incelemelerinin sonuçları tartışılmaktadır. Yataklar çevresinde, Permo-Triyas' tan güncele kadar, değişik yaşlarda birimler yüzeylenmekte olup, yaşlıdan gence doğru, Saraycık Metamorfitleri(Permo-Triyas), Karaali Karışığı (Üst Jura - Alt Kretase), Alan Çökelleri (Eosen), Güyemözü Çökelleri (Miyosen) ve Alüvyonlar (Kuvaterner) şeklinde ayrılmışlardır. İnceleme alanının batı kesiminde Alan Çökelleri, kuzey ve kuzeybatı kesimlerinde ise Güyemözü Çökelleri geniş alanlar kaplamaktadır. Bu kesimlerde, bilinen cevherleşmelerin yan kayacını oluşturan Karaali Karışığı'na ait kayaç türleri yüzeylememektedir. Derekumu-örnekleri jeokimyası incelemelerine başlarken en uygun kimyasal analiz yöntemini ve tane boyu fraksiyonunu belirlemek amacıyla yapılan ön incelemelerde, 3 adet örnek, 7 ayrı tane boyu fraksiyonuna ayrılacak şekilde elenmiş ve 5 ayrı yöntemle Pb ve Zn içerikleri analiz edilerek karşılaştırılmıştır. Cevherleşmelerin kolay çözülen cevher ve gang minerallerinden oluşması nedeniyle, derişik HCl ile soğuk atak esasına dayalı analiz yöntemi en uygun kimyasal analiz yöntemi olarak, -315 - +200 mikron tane boyu fraksiyonu ise en uygun fraksiyon olarak belirlenmiştir. Daha sonra tüm örneklerin belirtilen tane boyu fraksiyonları ayrılmış ve belirtilen yöntemle analiz edilmişlerdir. Yapılan istatistiksel değerlendirmelerde, eşik değer Pb için 221.3 ppm, Zn için ise 229.0 ppm olarak belirlenmiş ve daha yüksek değerler anomali topluluk olarak kabul edilmiştir. Anomali değerlerin sahadaki dağılımları incelendiğinde ise, anomali sahaların bilinen cevherleşmeler civarında oluştuğu ve diğer yerlerde bilinmeyen cevherleşmelerin varlığına işaret eden, anomali oluşumlarının bulunmadığı görülmüştür.

Silver bearing lead-zinc deposits in the Gümüşhacıköy (AMASYA) district have been known for a long time. This study deals with the result of the geologicand stream sediment geochemistry studies which aim to investigate the continuity of the deposits through the western part of the mineralised area. In the study area, lithological units from Permo-Triassic to Quaternay age are observed. These units are classified as, Saraycık Metamorphics (Permo-Triassic), Karaali Melange (Upper Jurassic - Lower Cretaceous), Alan Sediments (Eocene), Güyemözü Sediments (Miocene) and Alluvium (Quaternary). Alan Sediments of Eocene age dominate within the western part of the area, while the Güvemözü Sediments of Miocen age dominate within the northern and northwestern parts. The rock types of the Karaali Melange which host the known deposits are not observed in these parts of the area. At the begining of the stream sediment geochemistry studies, 3 samples (one of them represents the unmineralised area, the others represent the mineralised area) were sieved into 7 different grain size fractions and lead zinc contents were analysed using 5 different methods, to identify the most suitable method of chemical analysis and grain size fraction for geochemical prospecting studies. Because of the easily soluble characteristcs of gangue and ore minerals of the mineralisation within the area, a method of chemical analysis based on the cold HCl attack was identified as the most suitable method and -315 - +200 micron fraction was identified as the most suitable grain size fraction for the mentioned purpose. During the following episodes of the studies, all of the collected stream sediment samples were sieved to separate the identified fraction and the they were analysed by the identified method. Statistical treatment studies showed that the thresholds were 221.3 ppm for Pb and 229.0 ppm for Zn. The higher values were assumed as anomalies and their dispersions were marked on the drainage maps. These geochemical studies showed that the possibility of finding new lead, zinc deposits is very low within the investigated area.