İbn Haldun ve Machiavelli’nin Görüşleri Çerçevesinde Devlet ve Yönetim Anlayışı Bakımından Doğu Batı Farklılaşması

Abstract

Bu çalışmada amacımız Doğu‟da ve Batı‟da devletin nasıl algılandığını ortaya koymak; Doğu‟da, Batı‟dan farklı olarak bir devlet modeli oluşturulup oluşturulmadığını incelemek; farklı zaman dilimlerinde ve farklı kültürler içerisinde biri Doğu‟da biri Batı‟da yaşamış ve devlete dair fikirler ortaya koymuş olan İbn Haldun ve Machiavelli‟nin devlet kuramlarının analizini yaparak iki düşünürün görüşleri arasında ne tür benzerlikler olduğunu tespit edebilmektir. Bunun için de öncelikle ana hatlarıyla devleti tanımaya çalışacağız. Bunu yaparken de devletin ortaya çıkışını, var oluş gerekçelerini ve devlet şekillerini diğer bir ifade ile devlette yönetim şekillerini kısaca inceleyeceğiz. Farklı zaman dilimlerinde ve farklı coğrafyalarda yaşamış bu iki büyük düşünürün, devlet kuramlarını ortaya atarken kendilerinden önce yaşamış ve devlete dair fikir ortaya atmış düşünürlerden etkilenmemesi mümkün değildir. Bu gerekçeyle Batı‟da Machiavelli, Doğu‟da İbn Haldun öncesi yaşamış devlete dair fikir ortaya atmış, bu konuda köşe taşı olarak kabul edilebilecek isimlere yer verilmesini de bir zorunluluk olarak gördük. Takdir etmek gerekir ki; Machiavelli‟nin ve İbn Haldun‟un, devlet kuramlarını ortaya koyarken farklı saiklerle yola çıkmaları, devlet kuramlarını belirledikleri çerçevenin farklı olması kaçınılmazdır. Bu yüzden de ikisinin ortaya attığı devlet modelini kıyaslayabilmek için ortak kriterler bulunması zaruridir. Bu kriterleri belirlerken de Antik Yunan‟ın „„Kent Devleti‟‟ anlayışından „„Modern devlet‟‟e gelinceye dek devletin olmazsa olmazları olan unsurları esas aldık.

The aim of this study is to reveal how the state is perceived in the East and West; To examine whether a state model has been established in the East, unlike the West; The aim of this course is to analyze the theories of Ibn Khaldun and Machiavelli, who lived in the East and the West in different time periods and in different cultures and presented ideas about the state. For this, we will first try to recognize the state outlined. In doing so, we will briefly examine the emergence of the state, the reasons for its existence and the forms of state, in other words, the forms of government in the state. It is not possible for these two great thinkers who lived in different time periods and in different geographies to be influenced by thinkers who lived before them and put forward ideas about the state. For this reason, we put forward an idea about the state that lived in the west before Machiavelli and in the east before Ibn Khaldun, and we considered it necessary to include names that could be considered as cornerstones. It should be appreciated that; it is inevitable that Machiavelli and Ibn Khaldun set out with different motives in revealing state theories and that the framework in which they determined state theories was inevitable. Therefore, it is essential that there are common criteria for comparing the state model proposed by both. In determining these criteria, we have taken as basis the elements that are indispensable of the state from Ancient Greece's "City State" understanding to "Modern State".