Muhalif Kadınlar: Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar ve Sabiha Sertel’in Düşünce ve Eylemlerinin Analizi

Abstract

Bu tezde Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar ve Sabiha Sertel’in yaşamları boyunca muhalif tavır sergiledikleri iddia edilmiştir. Yaşamış oldukları dönem içinde, ataerkil yapının getirmiş olduğu toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ile mücadeleleri anlatılmaya çalışılmıştır. Tezimiz için, bu üç ismi önemli kılan neden “kadın kimliğine” sahip olmanın dahi oldukça zor olduğu geleneksel bir toplumda, edebiyatçı kimliği ile Fatma Aliye Hanım’ın, siyasi ve edebiyatçı kimliği ile Halide Edip Adıvar’ın ve gazeteci kimliği ile Sabiha Sertel’in toplumsal yapı içinde bir kadın olarak var olmayı başarabilmiş olmalarıdır. Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar ve Sabiha Sertel yaşamış oldukları dönem içinde incelenmiştir. Yapmış oldukları faaliyetlerini ve eserlerini incelediğimiz bu üç ismin muhalif tavır sergiledikleri ortaya çıkmıştır. Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar ve Sabiha Sertel’in muhalefetinin amacının, sistemi yıkmak olmadığı, sistemi dönüştürmek ve iyileştirmek amacı güttüğü görülmüştür. Fatma Aliye Hanım’ın muhalefetinin daha çok sosyal, Halide Edip Adıvar ve Sabiha Sertel’in muhalefetinin hem sosyal hem de siyasal alanda olduğu görülmüştür. Bu üç ismin göstermiş oldukları muhalif tavır sebebi ile yaşamış oldukları zorluk anlatılmaya çalışılmıştır. Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar ve Sabiha Sertel’in, ataerkil yapıya boyun eğmeyip, geleneksel kalıp yargılarla bir çatışma yaşadıkları gösterilmiştir. Yaşamış oldukları bu çatışma neticesinde, toplumsal yapı içinde “kadın kimliğine” bakış açısını değiştirmeyi sağlamışlardır. Bu nedenle çatışma kuramından bahsedilmiştir. İlk edebiyatçı kadın olan Fatma Aliye Hanım, milli mücadelenin kadın kahramanı Halide Edip Adıvar ve muhalif yazar Sabiha Sertel toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ile çatışarak kadının toplumsal alanın her yerinde olabileceğini göstermişlerdir. Bu durum kendi dönemlerindeki ve kendinden sonraki dönemdeki kadınlar için örnek teşkil etmiştir. Bu nedenle bu kadınların varlığı sosyolojik anlamda önemlidir. Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar ve Sabiha Sertel’in muhalif tavır sergileyebilmelerinde, sahip oldukları “Sosyal Sermaye” nin etkili olduğu iddia edilmiştir.

In this thesis, Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar and Sabiha Sertel were claimed to have an opposing attitude throughout their lives. Their struggles against gender stereotypes arising from the patriarchal structure in the period they lived were tried to be explained. The reason why these three names are important for our thesis is that Fatma Aliye Hanım with her literary identity, Halide Edip Adıvar with her political and literary identity, and Sabiha Sertel with journalist identity were able to live their lives as a woman in a traditional social structure in which even just "being a woman" was challenging. Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar and Sabiha Sertel were examined during the period they lived in. It was revealed that these three names of which we studied the works and actions exhibited an opposing attitude. It was observed that the aim of the opposition of Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar and Sabiha Sertel was not to demolish the system and instead to transform and improve the system. It was observed that the opposition of Fatma Aliye Hanım was more social, and the opposition of Halide Edip Adıvar and Sabiha Sertel were both social and political. The difficulty they experienced because of their opposing attitude was tried to be explained. It was shown that Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar and Sabiha Sertel experienced a conflict with traditional stereotypes, but still did not give in to the patriarchal structure. As a result of this conflict, they changed the way they people view "women's identity" within the social structure. Thus, the theory of conflict was mentioned. Fatma Aliye Hanım, who was the first woman of letters, Halide Edip Adıvar, the protagonist of the national struggle, and the opposing writer Sabiha Sertel showed that women can take part in every aspect of the social sphere by going against the gender stereotypes. This situation was an example for women in their time and after. Therefore, the existence of these women is important in sociological terms. It was argued that Fatma Aliye Hanım, Halide Edip Adıvar and Sabiha Sertel being able to demonstrate this opposing attitude was due the "social capital" they had.