Asaf Hâlet Çelebi'nin Şiirlerinde Sözcük Dünyası

Abstract

Dil bilim, dil adı verilen sistemi her formunda her yönüyle inceler. Dilin en eski kullanım alanlarından biri olan şiir sanatı da sözcüklerle ve cümlelerle var olduğundan şiir dilinin incelenmesi de dil bilimin inceleme alanına girer. Şairin üslûbunu, öznel yorumların ötesinde dil bilimsel yöntemlerle elde edilen verilerle açıklama yöntemi son zamanlarda gelişim göstermektedir. Bu tez çalışmasında Asaf Hâlet Çelebi’nin şiirlerindeki sözcük dünyasının şairin üslûbunun ve şiir dilinin oluşumuna etkisini dil bilimsel açıdan değerlendirmek amaçlanmıştır. Tezin giriş bölümünde Asaf Hâlet Çelebi’nin hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Asaf Hâlet’in şiirlerindeki sözcüklerle ilgili elde ettiğimiz verilere ve değerlendirmelere yer verilmiştir. Ayrıca, Gökhan Ölker tarafından hazırlanan Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü ile yaptığımız karşılaştırma da şairin şiirlerine farklı bir gözle bakmamıza yardımcı olmuştur. Asaf Hâlet’in şiirlerinde kullandığı toplam sözcük sayısı, kavramlar, sözcük çeşitleri, sözcüklerin sıklıkları, isim ve sıfat tamlamaları ayrı ayrı ele alınıp detaylı olarak incelenmiştir. Tezimizin ikinci bölümünde ise şairin sık kullandığı söz sanatları ele alınmış ve bu söz sanatlarının şiir diline etkisi üzerinde durulmuştur. Tezimizin üçüncü bölümünde ise çalışmamıza esas olan bütün şiirlerindeki söz varlığı tek tek incelenerek yabancı söz varlıkları, özel isimler tespit edilmiş ve bunlar, metin içerisindeki anlamları esas alınarak sözlük bilimi kurallarına göre düzenlenmiştir. Sonuç kısmında ise incelemenin ve elde ettiğimiz verilerin bir değerlendirmesi bulunmaktadır.

Linguistics examines every aspect of the system called language in every form. As the art of poetry, which is one of the oldest usage areas of the language, exists with words and sentences, the study of poetic language falls into the field of linguistics. The method of explaining the style of the poet with the data obtained through linguistic methods beyond subjective interpretations has been developing recently. In this thesis, it is aimed to evaluate the effect of the word world in the poems of Asaf Hâlet Çelebi on the formation of poet's style and poetic language in terms of linguistics. In the introduction part of the thesis brief information is given about the life and works of Asaf Hâlet Çelebi. In the first part, the data and evaluations we have obtained about the words in the poems of Asaf Hâlet are given. In addition to this, our comparison with the Dictionary of Word Frequency of Written Turkish, prepared by Gökhan Ölker, helped us to look at the poet's poems from a different perspective. Asaf Hâlet's total number of words used in his poems, concepts, word types, frequency of words, noun and adjective phrases are examined separately in detail. In the second part of our thesis, the rhetoric which is commonly used by the poet is discussed and the effect of these rhetoric on the language of poetry is emphasized. In the third part of our thesis, foreign vocabulary and special names have been determined by examining the vocabulary one by one in all the poems that are the basis of our study, and they have been arranged according to lexicography rules based on their meaning in the text. In the conclusion part, there is an evaluation of the examination and the data we obtained.