Yaşar Kemal'in Romanlarında Çukurova Ağzına Ait Sözcükler ve Etimolojileri

Abstract

Yaşar Kemal, toplumcu gerçekçi hikâye ve roman ustalarından biridir. Yaşar Kemal'in romanları ağızlar açısından oldukça zengindir. Yaşar Kemal’in Romanlarında Çukurova Ağzına Ait Sözcükler ve Etimolojileri adlı bu tezde, Yaşar Kemal’in romanlarındaki Çukurova ağzına ait sözcükler tespit edilmiş ve sözcüklerin etimolojileri verilmeye çalışılmıştır. Yaşar Kemal, Çukurova’nın ve yakından tanıdığı Çukurova insanının dilinin bir temsilcisidir. Çukurova’yı çok iyi gözlemleyen Yaşar Kemal eserlerinde halkın konuşma dilinde yaşayan özgün söyleyişlere, ikilemelere, deyimlere, atasözlerine sık sık yer vermiştir. Bu tez, Yaşar Kemal’in romanlarında geçen Çukurova ağzına ait sözcükleri kapsayan etimolojik bir çalışmadır. Yaşar Kemal’in söz varlığındaki Çukurova ağzına ait sözcükleri, bu sözcüklerin kökenlerini ortaya koyabilmek amacıyla hazırlanmıştır. Yaşar Kemal’in romanlarında geçen Çukurova ağzına ait sözcükler, ikilemeler, deyimler başta olmak üzere Anadolu ağızlarında yaşayan sözcük ve sözcük grupları tespit edilmiştir. Çalışmada, standart dile geçmemiş ya da standart dilde yaygın olarak kullanılmayan biçimlere yer verilmiştir. Bu tez kapsamında Yaşar Kemal’in yirmi yedi romanı taranmış, taranan romanlardan 593 sözcük tespit edilmiştir. Çukurova ağzına ait sözcüklerin veri girişi cümle örnekleriyle birlikte yapılmıştır. Madde başının karşısına sözcüğün örnek cümledeki anlamı verilmiş, Derleme Sözlüğü’ndeki diğer anlamları da dipnotta gösterilmiştir. Anlamı verilen sözcüklerin Anadolu’da yaygın olarak kullanıldığı diğer bölgeler de verilmiştir. Bu çalışmada Derleme Sözlüğü’nde geçmeyen sözcükler de tespit edilmiştir. Sözcüklerin köken incelemesi yapılırken Türkçe sözcükler, yabancı kökenli sözcükler ve ses yansımalı sözcükler üzerinde durulmuştur. Ağızlarda kullanılan yabancı kökenli sözcüklerin asılları verilmiştir. Yaşar Kemal’in romanlarındaki söz varlığını, Çukurova’nın söz varlığını, sözcük çeşitliliğini; sözcüklerin anlamlarını, etimolojilerini kapsayan bu çalışma ağız incelemelerine ve derleme sözlüğüne katkıda bulunacaktır.

Yaşar Kemal is one of the masters of socialist realistic story and novels. Yaşar Kemal's novels are very rich in terms of dialects. In this thesis, which is titled “Words and Etymologies of Çukurova Dialects in Yaşar Kemal's Novels”, the words belonging to the dialects of Çukurova in the novels of Yaşar Kemal are determined and the etymologies of the words are given. Yaşar Kemal is one of the representatives of the language of Çukurova and Çukurova people that he knows very well. Observing Çukurova very well, Yaşar Kemal frequently included original speeches, dilemmas, idioms and proverbs from the spoken language of his people into his novels. This thesis is an etymological study covering the words belonging to the dialects of Çukurova mentioned in Yaşar Kemal's novels. It is prepared in order to reveal the origins of the words belonging to the dialects of Çukurova from the vocabulary of Yaşar Kemal. The words, idioms and phrases from Anatolian dialects, especially from the dialects of Çukurova which were mentioned in Yaşar Kemal's novels are also identified in this thesis. The forms which are not used in the standard language or which are not widely used in the standard language are also included. In the scope of this thesis, Yaşar Kemal's twenty-seven novels have been scanned and 593 words have been identified from the scanned novels. The data entry of the words belonging to the dialects of Çukurova is made with the sentence examples. The meaning of the word in the example sentence is given before the beginning of the article and the other meanings in the compilation dictionary are also shown in the footnote. Other regions where the meaning is commonly used in Anatolia are also given. In this study, the words not included in the compilation dictionary were also determined. While examining the origin of the words, Turkish words, foreign origin words and sound reflective words are emphasized. The origin of foreign words used in the dialects are also given. This study, which includes the vocabulary in Yaşar Kemal's novels, the vocabulary of Çukurova, the vocabulary diversity, the meanings of the words, the etymologies, will contribute to the oral reviews and the assembly dictionary.