Batı Oğuzcada Edat Soylu Sözcükler

Abstract

Bu çalışmada Batı Oğuzcadaki edat soylu sözcükler incelenmiştir. Üç bölümden oluşan çalışmamızın giriş bölümünde Türkiye Türkçesine ait edat soylu sözcükler üzerine ayrıntılı bir çalışma yapılmış ve Türkologların edat soylu sözcüklerle ilgili yaptığı sınıflandırmalar aktarılmıştır. Daha sonra Batı Oğuzca hakkında bilgiler verilmiştir. Çalışmamızın yöntemi ve taradığımız metinlerin kaynakçası da bu bölümde sunulmuştur. İkinci bölümde “Batı Oğuzcada Edat Soylu Sözcükler” başlığı altında çekim edatları, bağlama edatları ve ünlem edatları incelenmiştir. Bu edatlar, Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Gagavuz Türkçesinde ayrı ayrı gösterilip örnek cümlelerle desteklenerek madde başlarında açıklanmıştır. Sonuç bölümünde ise ele alınan edatların sayısı tespit edilmiştir. Buna göre; Türkiye Türkçesinde 57 çekim edatı, 123 bağlama edatı, 39 ünlem edatı; Azerbaycan Türkçesinde 51 çekim edatı, 94 bağlama edatı, 31 ünlem edatı; Gagavuz Türkçesinde 30 çekim edatı, 51 bağlama edatı, 29 ünlem edatı belirlenmiştir. Aynı zamanda çekim edatlarından 24’ü yabancı kökenli, 45’i Türkçe kökenli; bağlama edatlarından 51’i yabancı kökenli, 69’u Türkçe kökenli, 34’ü karışık kökenli; ünlem edatlarından 20’si yabancı kökenli, 25’i Türkçe kökenli, 3’ü karışık kökenli edat tespit edilmiştir. Bu verilerden yola çıkarak Arapça ve Farsça kökenli edatların sayısının önemli bir yere sahip olduğu da görülmüştür. Taranılan metinlerdeki kullanımlarından yola çıkılarak has ve yönelik sözcüklerinin de çekim edatları grubuna dâhil edildiği belirtilmiştir.

In this study, the preposition-stemmed words in the West-Oghuz language have been examined. In the introduction part of our three-part study, a detailed examination on the preposition-stemmed words belonging to Turkey-Turkish has been performed, and the classifications made by Turkologists about those prepositional words have been quoted. Then information about West-Oghuz language has been given. The method of our study and the bibliography of the texts we searched for have also been presented in this part. In the second part, prepositions of suffixes, prepositions of connector, prepositions of exclamation are analysed under the title of ‘The Preposition-Stemmed Words in West-Oghuz Language’. Those prepositions are explained at the beginning of the items by respectively revealing and supporting them with examples in Turkey-Turkish, Azerbaijan-Turkish and Gagavuz-Turkish. In the conclusion part, the number of prepositions dealt with in the study have been determined. According to this, it has been determined that there are 57 prepositions of suffix, 127 prepositions of connector, 39 prepositions of exclamation in Turkey-Turkish; 51 prepositions of suffix, 94 preposition of connector, 31 prepositions of exclamation in Azerbaijan-Turkish; 30 prepositions of suffix, 51 of the prepositions of connector, 29 prepositions of exclamation in Gagavuz-Turkish. It has also been determined that 24 of the prepositions of suffix are foreign-origin and 45 are Turkish-origin; 51 of the prepositions of connector are foreign-origin, 69 are Turkish-origin and 34 are mixed-origin; and 20 of the prepositions of exclamation are foreign-origin, 25 are Turkish-origin, 3 are mixed-origin. Based on the data, it has also been seen that the number of prepositions in Arabic and Persian-origin has an important place in Turkish language. In the light of the use of examined texts, it has been determined that the words; typical (has in Turkish) and oriented (yönelik in Turkish) are included in the group of prepositions of suffix.