Sivas-Gürün Neojen gölsel havzası merkezi kesiminin mineralojisi ve jeokimyası

Abstract

Kapalı bir havzayı temsil eden ve hemen hemen hiç kırıntılı malzeme girişi olmayan Gürün Neojeni (Gürün formasyonu) 300-800 m arasında değişen kalınlıklara sahip kimyasal ve volkanik kayaçlardan oluşmaktadır. Kimyasal kayaçları, jips arakatkıları (2-3 cm) içeren laminalı-ince tabakalı killi-karbonatlı kayaçlar (kiltaşı, marn, killi kireçtaşı, kireçtaşı, dolomit, dolomitik kireçtaşı) temsil etmektedir. Killi-karbonat kayaçları bolluk sırasına göre, düşük Mg-kalsit, aragonit, Ca- ve ideal dolomit, kil (yaygın olarak di- ve trioktahedral smektit, daha az illit, paligorskit, karışık tabakalı illit-smektit, klorit, kaolinit), kuvars ve eser miktarda volkanojenik bileşenler (biyotit, hornblend, volkanik kayaç parçaları) içermektedir. Volkanikler kimyasal kayaçlar içinde sil (2-25 m), daykımsı sokulumlar (1-2 km2), aglomera/breş ve piroklastikler (2-10 m) halinde bulunmaktadır. Volkanik kayaçlarda belirlenen mineraller iki farklı parajenez oluşturmaktadır: intersertal-amigdaloyidal ve porfiritik dokulu bazaltik andezitlerde plajiyoklaz + olivin + ojit ve porfiritik dokulu andezitlerde plajiyoklaz + ojit + enstatit + kersutit. Ortaç ve kalkalkali bileşime sahip Gürün volkaniklerinin çarpışma magmatizmasmın ürünü olan Yamadağı (Ayrancı) volkanizmasmın eşdeğeri olduğu düşünülmektedir. Gürün Neojeni, stratigrafik di-zilim ve litolojik-mineralojik özellikleri bakımından Batı Anadolu'daki boratlı ve tronalı basenlerinden oldukça farklı, buna karşın Burdur Neojeni'ne benzerlik göstermektedir. Daha derin kesimleri bilinmemekle birlikte, Gürün Neojeni'nin endüstriyel hammadde potansiyeli bakımından önem taşımadığı so-nucuna varılmıştır.

The Gürün Neogene (Gürün formation) basin represents a closed basin with no almost an influx of detrital material, and is consisted of chemical and volcanic rocks with a thickness of 300-800 m. Chemical rocks are represented by laminated-thin bedded clayey-calcareous rocks (claystone, marl, clayey limestone, limestone, dolomite, dolomitic limestone) including gypsum intercalations (2-3 cm). Clayey-carbonate rocks contain low Mg-calcite, aragonite, Ca- and ideal dolomite), clay (commonly di- and trioctahedral smectite; less illite, palygorskite, mixed-layered illite-smectite, chlorite, kaolinite), quartz in abundance order and trace amounts of volcanogenic constituents (biotite, horn-blende, volcanic rock fragments). Volcanics are found as sills (2-25 m), dike-like intrusions (1-2 km2), breccia/agglomerate and pyroclastics (2-10 m) within chemical rocks. Minerals in the volcanic rocks form of two different paragenesis : plagioclase + olivine + augite in the basaltic andesites with interstitial-amygdaloidal and porphyritic texture and plagioclase + augite + enstatite + kersutite in the andesites with porphyritic texture. It is thought that the Gürün volcanics having typically intermediate and calc-alkaline in composition are the same of the Yamadağı (Ayrancı) volcanics which are the products of collision magmatism. On the basis of stratigraphic sequence and lithologic-mineralogic features, Gürün Neogene is fairly different from borate- and trona-bearing Neogene basins in the western Anatolia, whereas it is similar to Burdur Neogene. As a conclusion, the Gürün Neogene have not considerable potential on account of industrial raw materials, although its deeper parts are not known.