Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: 1990-2002 Dönemi İle 2003-2018 Döneminin Karşılaştırılması
Abstract
Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümeyi sağlamak için gerekli olan
yatırımları gerçekleştirmek için sermaye birikimleri yetersizdir. Bu sebeple söz konusu
ülkeler, yabancı yatırımlara ihtiyaç duymaktadırlar. Doğrudan yabancı sermaye
yatırımlarının, yatırımın yapıldığı ülkeler üzerinde önemli ekonomik etkileri olduğu
söylenebilir. Ayrıca doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile yerli yatırımların
birbirlerinin tamamlayıcısı oldukları ifade edilebilir.
Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, yatırım yapılan ülkelerin kalkınması ve
büyümesi için gereken tasarruf ve yatırımı sunmasının yanı sıra teknoloji transferi ve
nitelikli işgücünü de sağlayabilecekleri ifade edilmektedir. Bu çalışmada, literatür
incelmesi yapılarak doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının gelişimi ve Türkiye
ekonomisindeki payı dönemler itibariyle incelenecek olup Türkiye üzerindeki avantaj ve
dezavantajlarına değinilerek, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını ülkemize çekmek
için geliştirilen teşvikler ele alınmıştır. 1990-2002 ile 2003-2018 yıllarının incelendiği
bu çalışmada özellikle 2003 yılından itibaren Türkiye‟de uygulanan politikaların
doğrudan yabancı yatırım girişlerini artırıcı yönde etkileri olduğu gözlenmektedir.
Türkiye‟nin doğrudan yabancı sermaye yatırımı çekmek istemesinin sebebi diğer
ülkeler gibi doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sahip olduğu sermaye, teknoloji ve
geniş pazar olanaklarına sahip olma isteğidir. Ancak Türkiye‟nin doğrudan yabancı
sermaye yatırımı çekme açısından, sahip olduğu potansiyelin oldukça gerisinde kaldığı
söylenebilir. Ayrıca ülkemize gelen yabancı sermayenin reel yatırım yerine daha çok
özelleştirmeler, şirket birleşmeleri gibi alanlara yönelmesiyle yabancı sermayeden
beklenen olumlu etkisinin yetersiz kaldığı ifade edile bilinir.
Anahtar The capital accumulation of developing countries is insufficient to realize the
investments which are necessary for economic growth. Therefore, these countries need
foreign investments. It can be said that direct foreign investments have significant
economic effects on the countries where the investment is made. In addition, it can be
stated that direct foreign capital investments and domestic investments are
complementary for each other.
It is stated that direct foreign capital investments can provide technology
transfer and qualified labor as well as providing saving and investment which are
required for development and growth of the countries invested. In this study, by making
literature review, the development of direct foreign capital investments and share of
them in Turkish economy are analyzed periodically with references to the advantages
and disadvantages on Turkey, incentives that are improved to attract foreign investments
to our country are discussed. This study examined the 1990-2002 and 2003-2018
periods, it can be observed that foreign direct investments are incerasing since 2003 by
implementing of policies in Turkey.
The reason why Turkey wants to attract direct foreign capital investment is the
desire to possess capital, technology and extensive market opportunities that direct
foreign capital investments have, just like other countries. However, it can be said that
Turkey falls far behind its potential in terms of attraction of direct foreign capital
investment. In addition, it can be expressed that positive effect expected from foreign
capital is insufficient because of that foreign capital coming to our country focuses on
fields such as privatizations and mergers instead of real investment.