Akdağmadeni (Yozgat)-Yıldızeli (Sivas) arasındaki Kaletepe volkanitinin mineralojik-petrografik ve jeokimyasal özellikleri

Abstract

Orta Anadolu'da Neo-Tetis'in kuzey kolunun kapanmasıyla başlayan Anatolid-Pontid çarpışmasını takip eden dönemde, çarpışmayla ilgili olarak oluşan Tersiyer yaşlı çok geniş sedimanter havzaların varlığı ve bu havzaların gelişimine volkanik faaliyetlerin eşlik ettiği bilinmektedir (Yılmaz ve diğ., 1994). İzmir-Ankara-Erzincan ofiyolit kuşağının güneyinde yer alan volkanik kayaçlar da D-B uzanımlı geniş bir alanı kaplayan Sivas Tersiyer havzasında konumlanmaktadır. Akdağmadeni (Yozgat)-Yıldızeli (Sivas) arasında bir bölgede tanımlanan Eosen yaşlı volkanik kayaçlar Kaletepe volkanikleri olarak adlandırılmıştır. Bu kayaçlar bölgede yüzeylenen otokton birimler içerisinde yer almakta ve allokton birimler tarafından örtülmektedir. Kaletepe volkanikleri bazalt, bazaltik andezit, andezit ve diyabaz türü kayaçlardan oluşmaktadır. Ana ve iz element verilerine göre subalkalin, orta-yüksek K'lu kalkalkalin (CALK) ve kısmen alkalin bir özellik sergileyen Kaletepe volkaniti kayaç örnekleri iz element normalleştirme diyagramında büyük iyon yarıçaplı litofil (LIL) elementlerce zenginleşirken, kalıcılığı yüksek elementler (HFS) bakımından daha düşük değerlere sahiptir. Ancak, Nb, Th, Zr gibi HFS elementlerinde gözlenen düşük oranda zenginleşmeler Kaletepe volkaniklerini oluşturan mafik bileşimdeki magmanın kabuksal kirlenmeye (CC) uğradığını göstermektedir. Elde edilen jeokimyasal verilere göre bu kayaçların oluşum ortamı olarak yayla ilgili ve levha içi magmatizma bölgesinde konumlanmaktadır. Bu özellik bölgesel jeolojik konum içerisinde değerlendiğinde, Kaletepe volkanitlerinin Orta Anadolu'da çarpışma sonrası (post-COLL) çoğunlukla kalkalkalin, az da olsa alkalin levha içi magmatizmanın ürünleri olduğu sonucuna varılmıştır.

Following the Anatolide-Pontide collision beginning with the closure of the Northern branch of the Neo-Tethyan ocean in the Central Anatolia; large Tertiary Sedimentary basins developed related to the collision and a volcanic activity accompanied these sedimantary basins. The volcanic rocks to "the south of the İzmir-Ankara-Erzincan ophiolite belt, are located in a large E-W extending Sivas Tertiary Basin. Eocene volcanic rocks in a region between the Akdağmadeni (Yozgat)-Yıldızeli (Sivas) are called as the Kaletepe volcanics. These rocks exist within the autocthonuous units and are covered by alloctonous units in the studied area. The Kaletepe volcanics consist of basalt, basaltic andesite, andesite and dacite rocks. According to the major and trace element data, the Kaletepe volcanics display a subalkaline and also medium-high K including calkalkaline (CALC) character and are enriched of large ion lithofile (LIL) elements in the trace element normalized diagram. However the observed low values of the high field strength (HFS) elements as Nb, Th, Zr point out that a mafic magma formed the volcanics, suffered by a crustol contamination (CC). Much the geochemical data indicate that the existence of these rocks are relevant to the arc and within plate magmatism; regional geological setting points out that the magmatism came into existence after the collision in the Central Anatolia.