Kirazlıdere (Amasya) Erken Bizans Dönemine Ait İskeletlerin Çene ve Diş Hastalıkları

Abstract

Anadolu’nun eski yerleşim alanlarından biri olan ve köklü tarihi ile göz ka-maştıran Amasya ili, Orta Karadeniz bölgesinde (Türkiye) yer alır. Şehir, Hititler-den başlayarak çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış ve Bizans döneminde de Piskoposluk merkezi olarak kullanılmıştır. Şehir merkezinde Amasya Müze Müdür-lüğü başkanlığında çeşitli tarihlerde yapılan kurtarma kazılarında; Şamlar, İhsaniye, Kurşunlu, Dere ve Kirazlıdere Mahallelerinde Roma ve Bizans Dönemine ait bir-çok mezar örneği ortaya çıkarılmıştır (Özdemir ve Doğanbaş, 2010). Erken Bizans Dönemi ile (MS 330-726) tarihlendirilen Kirazlıdere Nekropol alanı; dikdörtgen formda, düz kapak taşlarıyla örtülmüş toplam 22 adet mezardan oluşmaktadır. Kirazlıdere nekropol alanında bulunan bu mezarlar 5. yüzyıldan itibaren Amas-ya’da hüküm süren Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) döneminde yaşamış ilk Hristiyanlara aittir. 2014 yılı Kirazlıdere Mahallesi Nekropol alanında kurtarma kazısı sonucu ortaya çıkarılan iskeletler çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Kirazlıdere kazılarından çıkarılan ve Amasya Müzesi laboratuarına gönderi-len 7 kadın, 9 erkek, 14 cinsiyeti bilinmeyen, 2 çocuk olmak üzere toplam 32 bireye ait çene ve dişler çalışma kapsamında incelenmiştir. Bireylere ait 156 diş üzerinde çürük, aşınma, apse, ölüm öncesi diş kaybı (antemortem), hypoplasia, alveol kaybı ve diş taşına bakılarak bunların bireylere ve cinsiyetlere göre dağılımları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda ağız ve diş sağlığı açı-sından incelenen Kirazlıdere topluluğunda tanımlanan patolojik lezyonlar, Eski Anadolu toplumlarında rastlanan çene ve diş patolojileri ile karşılaştırılmış, benzer ve farklılıkları ortaya konulmuştur.

Amasya province, one of the old settlement areas of Anatolia and dazzling with its long history, is located in the Middle Black Sea region (Turkey). The city was home to various civilizations starting from the Hittites and was used as a bishopric center during the Byzantine period. During the rescue excavations carried out at various dates under the presidency of Amasya Museum Directorate in the city center; many burial examples belonging to the Roman and Byzantine peirods were unearthed in Şamlar, İhsaniye, Kurşunlu, Dere and Kirazlıdere neighborhoods (Özdemir and Doğanbaş, 2010). Kirazlıdere Necropolis area dated to Early Byzantine Period (AD 330-726); it consists of a total of 22 graves covered with rectangular lids and flat cover stones. These tombs located in the necropolis area of Kirazlıdere belong to the first Christians who lived in the Eastern Roman Empire (Byzantine) period, which was ruled in Amasya since the 5th century. In 2014 Kirazlıdere Neighborhood Necropolis area, the result of the rescue excavations are the skeletons uncovered. The jaws and teeth of a total of 32 individuals, 7 female, 9 male, 14 unknown sex and 2 children who were removed from Kirazlıdere excavations and sent to the Amasya Museum laboratory, were examined within the scope of the study. İt has been tried to reveal the distributions of teeth and teeth according to individuals and genders by examining tooth decay abrasion, abscess, pre-death tooth loss (antemortem), hypoplasia, alveolar loss and tooth stone. The pathological lesions identified in the Kirazlıdere community examined in term of oral and dental health in the direction of the obtained findings were compared with the jaw and dental pathologies found in Old Anatolian societies and similarities and differences were revealed.