Suç Ve Ceza: Osmanlı Toplumunda Bireysel Suçlar Ve Cezalar (1559-1609)
Abstract
Bu çalışma toplumun sınırlarında yaşayan marjinallerin yasadışı eylemlerinden
hareketle Osmanlı toplumuna farklı bir açıdan bakmayı amaçlamaktadır. Suç konusu
toplumsal, ekonomik ve idari yaşamı etkileyen suçlar olmak üzere üç ana başlık altında
incelenmiştir. Ceza konusu ise ayrı bir bölüm olarak ele alınmıştır.
Araştırmanın ana kaynağını şer’iyye sicilleri ve mühimme defterleri
oluşturmaktadır. Bilindiği üzere şer’iyye sicilleri taşradaki kadı mahkemesinde tutulan
dava kayıtlarını ihtiva eder. Mühimme defterleri ise bir anlamda temyiz mahkemesi
olarak da çalışan Divan-ı Hümayun kayıtlarını içerir. İlaveten II. Mehmed (1451-
1481) devrinden itibaren klasik dönemde padişahlar tarafından yapılmış
kanunnameler, şeyhülislamlara ait fetvalar, zamanın müşahitleri tarafından kaleme
alınmış seyahatnameler, kronikler, eski yazmalar yararlanılan kaynaklar arasında yer
almaktadır. Bütün bunların yanında modern araştırmacılar tarafından hazırlanmış
gerek Türkçe gerekse İngilizce araştırma-inceleme eserlerden de istifade edilmiştir.
Bu çalışmada şer’iyye sicilleri ve mühimme defterlerindeki asayişi bozan
olaylar üzerinden Osmanlı toplumunda yaşanan suçlar, cezalar ve cezalandırma
yöntemleri ele alınmıştır. Osmanlı toplumu bugüne kadar pek çok araştırmada farklı
boyutlarla irdelenmiştir. Osmanlı’da esnaf kesimi, köylüler, Osmanlı ailesinin yapısı,
Osmanlı insanının sosyo-ekonomik durumu, Osmanlı kadını farklı açılardan ele
alınmıştır. Ancak suçluların tarihi hukukçuların bakış açısına terk edilmiştir. Bu
bağlamda çalışmanın temel amacı bir taraftan suçluların tarihini yazarken öte taraftan
Osmanlı toplumunu daha anlaşılır kılabilmektir. This study aims to look at the Ottoman society from a different point of view
in the light of the illegal actions of marginal people living on the borders of the
community. The subject of crime was examined under three main parts: crimes
affecting social, economic and administrative life. The matter of punishment is
considered as a separate part. The main sources of this research are ser’iyye registers
(şer’iyye sicilleri) and muhimme registers (mühimme defterleri). As it is known,
ser’iyye registers (şer’iyye sicilleri) contain the records of the cases held in the
provincial kadi court (kadı mahkemesi). Muhimme registers (mühimme defterleri)
also include the records of Divan-i Humayun which also worked as an appellate court.
In addition, Laws made by the Sultans in the classical period from the time of Mehmed
II (1451-1481), fatwas belonging to the Shaykh al-Islamis, travels written by the
observers of time, chronicles, old manuscripts are among the sources used. In addition
to these, both Turkish and English research and analysis works prepared by modern
researchers have been used.
In this study, the crimes in the Ottoman society and the methods of punishment
were discussed over that disrupt public order in the ser’iyye registers (şer’iyye sicilleri)
and the muhimme registers (mühimme defterleri). Ottoman society in many studies to
date have been examined with different sizes. Ottoman tradesmen, peasants, the
structure of the Ottoman family, the socio-economic status of the Ottoman people, the
Ottoman woman have been discussed from different perspectives. However, history
of criminals have abondoned the perspective of the law historians. In this context, the
main purpose of the study is to write the history of criminals while making the Ottoman
society more understandable on the other hand.