Sivaslı Sufi Şair Ahmed Suzi ve Tasavvufi Görüşleri

Abstract

Asıl adı Ahmed olan Sûzî-i Sivasî, 1765’te Sivas’ta doğmuştur. Halvetiyye tarikatının Şemsiyye şubesinin kurucusu, Şeyh Şemseddin-i Sivasi’nin (ö.1006/1597) ahfadındandır. Âşık bir zat olan Sûzî, din ilimlerini ve alet ilimlerini pederinden, tasavvuf ilmini de Halvetiyye şeyhlerinden Abdülmecid Efendi’den almıştır. İyi bir eğitim almış olan Sûzî, hayatını Sivas’ta geçirmiş ve Şemsiyye-i Halvetiyye Tarikatı şeyhliğinde bulunmuştur. Ahmed Sûzî Efendi 1830’da Sivas’ta vefat etmiş ve ceddi Şemseddin-i Sivasî’nin kabri yakınına defnedilmiştir. Bu çalışmaya öncelikle bir hazırlık devresiyle başlanmıştır. Bu devrede ilk olarak Sûzî’nin Sülûknâme ve Divan’ı incelenmiş, daha sonra da eserleri ve hayatı ile ilgili kaynak araştırmaları yapılmıştır. Ayrıca eserlerin diğer nüshaları da tespit edilmiş, bulunan nüshalarla ve şairle ilgili araştırmalar için kütüphane fihristleri ve fişleri kontrol edilmiştir. Divanın tesbit edilen nüshaları, Süleymaniye Kütüphanesi, Es'ad Efendi Kitaplığı, 2646 ( 94 varak) Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Kitaplığı, 3599 (118 varak) Selim Ağa Kütüphanesi, Hüdayi Efendi Kitaplığı, 1245 (136 varak) Süleymaniye Kütüphanesi, Mihrişah Sultan Kitaplığı, 135/1 (49) nolu bölümde kayıtlı bulunmaktadır. Sülûknâme adlı eserinin tespit edilebilen iki ayrı nüshası bulunmaktadır. Bu nüshalardan biri Süleymaniye Kütüphanesi, Mihrişah Sultan Bölümü, no: 198'de (47 varak) diğer nüsha ise Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi Bölümü, no: 3131'de (36 varak) kayıtlı bulunmaktadır. Uzun bir çalışma dönemi sonunda, Sûzî ve eserleri hakkında edinilen bilgiler; eserin yazıldığı dönemin sosyal, kültürel ve tarihi özellikleriyle birlikte verilmiştir. Çalışmamız dâhilinde; öncelikle, eser hakkındaki araştırmalarımız ile elde ettiğimiz Sûzî ve Divan’ı hakkındaki bilgiler, eserin transkripsiyonuyla ve bizzat eser üzerinde yaptığımız incelemelerle elde ettiğimiz değerlendirmeler yer almaktadır. Bu arada eserin yazma nüshaları hakkında da bilgiler verilmiştir. Ahmed Sûzî’nin tasavvufî görüşlerine yer verdiğimiz ikinci bölümde ise seyr u sülûka dair görüşlerini, tasavvufî ahlakla ilgili görüşlerini, tasavvufî makamlara dair analizlerini detaylarıyla incelemeye çalıştık. Sonuç bölümünde ise bütün bu çalışmamızın neticesi olarak Ahmed Sûzî hakkındaki görüşlerimize yer vermeye çalıştık.

Sûzî-i Sivasî, whose real name was Ahmed, was born in 1765 in Sivas. He is the founder of Shamsiyyah branch of the Halvetiyyah order, a person of Sheikh Shamseddin-i Sivasi (d.1006 / 1597). Sûzî, who was a lover, received religious sciences and instrument sciences from his father, and the mysticism from the Halvetiyye sheikh Abdulmecid Efendi. Having received a good education, Sûzî spent his life in Sivas and was the sheikh of the Semsiyye-i Halvetiyye. Ahmed Sûzî Efendi passed away in Sivas in 1830 and his body was buried near the grave of Şemseddin-i Sivasî. This study started with a preparatory phase. In this period, Sûzî’s Sülûknâme and Divan were examined first and then the source researches about his works and life were made. In addition, other copies of the works have been identified and library indexes and vouchers have been checked for research on the copies and poet found. Determined copies of the Divan, Süleymaniye Library, Es'ad Efendi Library, 2646 (94 leaf) Süleymaniye Library Hacı Mahmud Efendi Library, 3599 (118 leaf) Selim Ağa Library, Hüdayi Efendi Library, 1245 (136 leaf) Süleymaniye Library, Mihrişah Sultan Library, 135/1 (49). Sülûknâme has two separate copies that can be detected. One of these copies is registered in the Süleymaniye Library, Mihrişah Sultan Section, no. 198 (47 varak) and the other one is registered in Süleymaniye Library, Hacı Mahmud Efendi Section, no. 3131 (36 leaf). At the end of a long period of study, information about Sûzî and his works; social, cultural and historical features of the period in which the work was written. Within our study; First of all, the information about Sûzî and Divan, which we have obtained through our researches on the work, the transcription of the work and the evaluations we have obtained through the examinations we have done on the work itself. In the meantime, information has been given about the manuscripts of the work. In the second part, where we have included the Sufi views of Ahmed Sûzî, we tried to examine in detail the views on the course of his life, his views on sufistic morality, and his analysis of Sufi authorities. In the conclusion, we tried to include our views on Ahmed Sûzî as a result of all this study.