Muhammed B. Halîl B. Dâ Nyâl’ın Şerhu’l-Maksûd Adlı Eserinin Tahkiki

Abstract

Bu çalışma, sarf ilmine dair olan ve Osmanlı Medreselerinde uzun yıllar ders kitabı olarak okutulan el-Maúãûd fi’t-Taãrîf isimli eserin şerhi üzerinedir. Muhammed b. Halîl b. Dânyâl’ın kaleme aldığı Şeróu’l-Maúãûd fi’t-Taãrîf isimli eserin tahkiki, çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmamız, giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde konunun önemi, sınırlandırılması ve sunulmasını ele aldık. Birinci bölümde el-Maúãûd fi’t-Taãrîf’in müellifi, muhtevası, nüshaları ve üzerine yapılmış çalışmaları açıklamaya çalıştık. İkinci bölümde Muhammed b. Òalîl b. Dânyâl’ın hayatı, eserleri ve Şeróu’l-Maúãûd fi’t-Taãrîf’in İbn Dânyâl’a aidiyeti ile Şeróu’l-Maúãûd fi’t-Taãrîf’in isimlendirilmesi, yazılış sebebi, eserle ilgili değerlendirmeler, istişhâd yöntemi, eserin nüshaları, nüsha seçimi ve tahkikte takip edilen yöntem hakkında bilgi verdik. Üçüncü bölümde ise Şeróu’l-Maúãûd fi’t-Taãrîf adlı eserin tahkikini yaptık.

This study deals with the commentary on the book Al-Maqsud fi’t-Tasrif which is a book about Arabic morphology and which was taught in Ottoman Madrasas for many years. The subject of this study is the examination of the work titled Sharh al-Maqsud fi’t Tasrif written by Muhammad b. Khalîl b. Dânyâl. The study consists of an introduction and three main sections. The introductory part is composed of the subject’s importance, its limitation and presentation and the study’s boundaries and limitations. The first section contains information on the author of Al-Maqsud fi’t-Tasrif, its content, its copies and about the studies completed on it. The second section is comprised of information about Muhammad b. Khalîl b. Dânyâl‘s life, his works, about the attribution of Sharh al-Maqsud fi’t Tasrif to him, the naming of Sharh al-Maqsud fi’t Tasrif, the reason for its authoring, his assessments about the book, his method of referencing and about copies of the work, the selection of one of the copies and the method for the examination into the book. The third and final section contains the examination of Sharh al-Maqsud fi’t Tasrif.