Alzheimerlı Yaşlılara Bakım Veren Kurumlarda Çalışan Yaşlı Bakım Elemanlarının İş Doyumunu Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi: Eskişehir İli Örneği

Abstract

Dünya genelinde yaşlı nüfus oranı çeşitli nedenlere bağlı olarak her geçen gün artış göstermektedir. Bu artış toplumları sosyal, sağlık, ekonomik vb. birçok alanda doğrudan etkilemektedir. Geçmiş dönemlerde yağlıya bakım sağlamak ise ailelerin en temel göreviyken günümüzde modern yaşam koşulları ve yaşlılığa birtakım hastalıkların da (Alzheimer, Demans, Parkinson vb.) eşlik etmesi ailelerin yaşlıya bakımını zorlaştırmakta ve artık alternatif bir seçenek olarak kurum bakımı tercih edilmektedir. Alzheimer hastalığı da daha çok yaşlılıkta görülen hastalıklardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Yaşlı sayısının artmasıyla birlikte Alzeimer hastası olan yaşlı sayısı da artış göstermektedir. Literatürde farklı verilere ulaşılsa da Dünyada 34 milyon, Türkiye‟de 450 bin Alzheimer hastası olduğu tahmin edilmektedir. Öte yandan Alzheimer hastalığında kişilerde yaşanan değişimler (unutkanlık, tekrarlama, agresyon vb.) yalnızca Alzheimerlı olan kişilerin yaşam kalitelerini değil onlara bakım sağlayan kişilerinde yaşam kalitelerini etkilemektedir. Alzheimerlı yaşlılara hizmet veren kurumlarda çalışan yaşlı bakım elemanları ise yaşlılara bakım sağlarken çeşitli sorunlarla karşılaşmakta iş doyumları da olumlu ya da olumsuz şekilde bu durumdan etkilenmektedir. Bu araştırmada Alzheimerlı yaşlılara kurumlarda bakım sağlayan yaşlı bakım elemanlarının iş doyumlarını etkiyen faktörler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden görüşme (mülakat) tekniği kullanılarak alan araştırması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Eskişehir ilinde Alzheimerlı yaşlılara hizmet veren 2 kurumda 20 yaşlı bakım elemanıyla görüşmeler yapılmıştır. Yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak yorumlanmıştır. Genel olarak araştırma sonucunda ise; ücretin az bulunarak çalışanların iş doyumlarını olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Çalışma koşullarının ve iş ortamının iyi olması çalışanların işe devamlılığını artırdığı, iş doyumlarını pozitif olarak etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Aynı şekilde kurumlarda olumlu ast-üst ve arkadaşlık ilişkilerinin iş doyumunu pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Çocuk sahibi olma ve medeni durum faktörünün iş doyumuna herhangi bir etkisi olduğu değerlendirilmemiştir. Alzheimerlı yaşlıya bakmak konusunda bilgi ve tecrübesi olan, uzun yıllardır bu işi gerçekleştiren yaşlı bakım elemanlarının bu tür yaşlılara bakmak konusunda daha profesyonel oldukları ve daha az zorlandıkları görülmüştür. Bu durumun ise iş doyumlarını nispeten artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Ancak Alzheimer veya herhangi bir nörolojik kaynaklı hastalıkların eşlik ettiği yaşlı hastalara bakım sağlama görevinin zaman içinde bireylerde tükenmişliğe yol açtığı ve zaman zaman bireylerin iş motivasyonunu azalttığı, iş doyumlarını da olumsuz olarak etkilediği değerlendirilmiştir. Yapılan araştırmanın sonucunda ise konuya ilişkin çözüm önerileri getirilmiştir.

Old age ratio in World population is increasing day by day. The change in World population affecting society directly in social, health, economic etc. subjects. In the past elderly care was responsibility of family. But now, both family and intutions sharing responsibility. Modern life conditions and some kind of diseases related old age (Alzheimer,Dementia,Parkinson etc.) makes elderly care difficult and families prefers instution care as an alternative. Alzheimer disease mostly show up on old age. Number of Alzheimer patients is increasing with increasing old age of world population. Predictive there is 34 million in the World, 450 thousand Alzheimer patient in Turkey; also there is different numbers on literature. Changes on Alzheimer patient (forgetfulness,repetiton,agression) is not affecting only patient, it affects people who takes care of patient too. Elderly care personnel, who works for instution who serves Alzheimer patients, faces various problems and affect their job satisfaction positive or negative way. This research examination of job satisfaction of elderly care personnel who works for instution. Research uses interview qualitative research method and field research method. Ġnterviewed 20 elderly care personnel who works for 2 instution who serves Alzheimer patients in EskiĢehir. Datas gained from interviews analyzed by using descriptive analysis. The main results of the research are; low salaries make negative affect to their job satisfaction. Good working conditions and working envoirment makes continuity to job and improve their job satisfaction. Positive hierarchy and friend relationships are improve job satisfaction. Having child or marriage – being single is not observed affecting job satisfaction on the research. The personel who experienced and knowledge on how to care Alzheimer patient are observed professional on take care this type of patients and gets less strain. This improves their job satisfaction. But being a alzheimer or any other neurological disease care personnel makes them burnout syndrome, sometimes reduces their job motivation, negative affect to their job satisfaction. Solution offers for the topic is in end of the research.