Türkiye Kazakistan Dış Ticaretinin Yapısal Analizi

Abstract

Türkiye ve Kazakistan arasında ortak din, dil ve kan bağının bulunması ve Kazakistan’ın diğer Türk devletlerine yakınlığı, Türkiye’nin Kazakistan ile ilişkisini artırma yönünde güdüleyici etkiler olarak öne çıkmaktadır. Kazakistan bağımsızlığını elde ettiği tarihten (1992) günümüze önemli düzeyde ekonomik değişim geçirmiştir. Sosyalist planlama modelinden liberal piyasa ekonomisine geçiş süreci yaşamıştır. Bu çalışmanın temel amacı Türkiye ile Kazakistan dış ticaretin yapısal görünümünün ortaya konulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, çalışma, üç ana bölümden oluşturulmuştur. İlk bölümde Kazakistan ekonomisinin makro ekonomik görünümü incelenmiş ve sektörel analizi yapılmıştır. Bölüm sonunda Kazakistan ekonomisinin hammadde çıkarımı üzerine büyüdüğü görülmüştür. Bu bağlamda, hammadde sektörü dışındaki alanlarda yatırımlar yapılarak ekonomideki kırılgan yapının azaltılması gerektiği aşikardır. İkinci bolümde, Türkiye ile Kazakistan arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerin gelişimi ele alınarak Türk vatandaşlarının Kazakistan’a yatırım yaptığı sektörler listelenmiştir. Ayrıca, Kazakistan ile Türkiye’nin ticaretini etkileyen bölgesel ve küresel güçlerin Kazakistan ile gerçekleştirdiği dış ticaret hareketliliği de irdelenmiştir. Türk yatırımcılarının Kazakistan’daki yatırımlar incelendiğinde, enerji alanı dışındaki sektörlere yatırım yaptığı ve Kazakistan ekonomisinin çeşitlenmesini sağladığı ancak yapılan yatırımların gerçekleştirilebilecek en üst düzeyde olmadığı görülmektedir. Üçüncü bölümde ise Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden yararlanılarak 27 yıllık dönemde Türkiye ile Kazakistan arasındaki dış ticaret verileri ve dış ticarette öne çıkan ilk beş ürün grubu incelenmiştir. İnceleme sonucunda, Türkiye’nin Kazakistan’dan ithalatında yer alan ilk beş ürün grubu arasında bazı ürün gruplarının ithalatının artırılma potansiyeli olduğu gözlenmekte ve Türkiye’nin Kazakistan’a ihracatında yer alan ilk beş ürün grupları arasında bazı ürün gruplarında da ihracatının artırılma potansiyeli olduğu anlaşılmaktadır.

The presence of common religion, language and blood ties between Turkey and Kazakhstan, and its proximity to other Turkish states stand out as motivational effects in terms of improving its relations with Kazakhstan. From the date of its independence (1992) onwards, Kazakhstan has undergone significant economic change. It has experienced a transition period from the socialist planning model to the liberal market economy. The main objective of this study is to demonstrate the structural view of foreign trade of Kazakhstan and Turkey. In accordance with this purpose, the study is composed of three main parts. In the first chapter, macroeconomic outlook of the economy of Kazakhstan was analyzed and sectoral analysis was performed. At the end of this chapter, it was observed that the economy of Kazakhstan grew on raw material extraction. In this context, it is obvious that the fragile structure in the economy should be reduced by making investments in the fields other than the raw material sector. The second chapter also analyzes the development of political and economic relations between Turkey and Kazakhstan and lists the sectors where Turkish citizens have invested in Kazakhstan. In addition, the mobility of foreign trade of Kazakhstan carried out by regional and global powers which affects Turkey’s trade with Kazakhstan is also discussed. When Turkish investor’s investments in Kazakhstan are analyzed, it is seen that they invest in sectors outside the energy area and diversify the economy of Kazakhstan, but the investments made are not at the highest level that can be reached. In the third chapter, foreign trade data and the top five product groups in trade between Turkey and Kazakhstan over the last the 27-year period are examined by making use of the data provided by Turkish Statistical Institute. It has been observed as a result of the study that some product groups among the top five product groups of Turkey's imports from Kazakhstan have the potential to increase their imports, and it has also been understood that Turkey has the potential to increase its exports in some product groups among the top five product groups of Turkey’s exports to Kazakhstan.