Anadolu’da Ca‘Ferîlġk, Ca‘Ferîler ve Ca‘Ferîleġme Olgusu (Çorum Ehl-İ Beyt Vakfı Örneği)

Abstract

“Anadolu‟da Ca„ferîlik, Ca„ferîler ve Ca„ferîleşme Olgusu Çorum Ehl-i Beyt Vakfı Örneği” isimli doktora tezimizde, Çorum‟da yaşayan bir takım Alevî vatandaĢlarımızın İran İslam Devrimi‟nden sonra Ca„ferîleşmesi olgusundan hareketle onların inanç, ibadet, örf ve âdetlerine iliikin durumları incelenmeye çalışılmıştır. Tezimiz, giriş, üç ana bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezimizin konusu, amacı, önemi ve kapsamına dâir hususların yanında, araştırma yapılırken kullanılan metoddan bahsedilmiştir. Ayrıca tezimizde kullandığımız bazı kaynak eserler yine bu bölümde zikredilmiş, ġiîlik, Ca„ferîlik, Sünnîlik, Kızılbaşlık, Alevîlik ve Bektâşilik gibi tezimizin anlaşılmasındaki anahtar kavramlar hakkında özet bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Birinci bölümde Ca‟ferî mezhebine ait anlayışların Anadolu‟ya girişinden, konu hakkındaki tartışmalardan bahsedilmiş ve bu amaçla XIII-XIV ve XV. yüzyıllardan başlayarak günümüze kadar gelen tarihi süreçte Safevî Tekkesi öncesindeki, Safevî Tekkesi etkisi altındaki ve Safevî Devleti kurulduktan sonraki yıllarda Anadolu‟nun İmâmiye ġiîliği/Ca„ferîlik açısından durumu orta koyulmaya çalışılmıştır. Böyle bir kronolojik seyir neticesinde ise Ca‟ferîliğin Anadolu‟ya girişi izah edilmiştir. İkinci bölümde Türkiye‟deki Ca„ferîlerin etnik yapıları, nüfus ve yerleşim yerleri, teşkilat yapıları, faaliyetleri, yayın organları ve öne çıkan yazarları incelenmiş ve ardından Türkiye‟deki Ca„ferîlerin mevcut durumlarına ait genel bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Araştırmamızın üçüncü bölümde Çorum‟da yaşayan Ca„ferîleşmiş Alevîlerin Ca„ferîliğe geçiş süreçleri, inanç, ibadet, muâmelât konularındaki durumları, örf ve âdetleri, faaliyetleri, Sünnîlerle ve Alevîlerle ilişkileri, yaşadıkları toplumda karşılaşmış oldukları problemleri, talepleri ve İran ile ilişkileri gibi konular işlenmiştir. Sonuç bölümünde ise yaptığımız çalışmada ortaya çıkan durum genel hatlarıyla değerlendirilmeye çalışılmıştır.

In our thesis titled “Jaʿfarite and Jaʿfaris in Anatolia, Case of Çorum Ahl al-Bayt Foundation”, our aim was to investigate the believes, customs and traditions of Alawite- Jaʿfaris living in Çorum province. Our thesis comprises an introduction, three main chapters and a results chapter. In the introduction, we have given the subject matter, its aim, importance and scope, as well as the method employed. In addition, some references that we have cited are mentioned. We have also tried to summarize in this chapter some concepts that are key to understanding our thesis, such as Shi'ism, Jaʿfarism, Qizilbashism, Alawism, Bektashism and Sunnism. In the first chapter, we have mentioned the historical course of Jaʿfari ideas entering into Anatolia and related debates thereof. To this end, we have tried to trace the motifs belonging to Jaʿfari sect from the time Turks became muslim until today. In the second chapter, we have given general information on ethnic structure of Jaʿfaris in Turkey, their population and setlements, activities, news outlets, prominent writers, etc. In the last and most important chapter of our study, we have examined the process by which the Alawite/Jaʿfaris living in Corum became Jaʿfaris. We have also discussed their believes, customs and traditions, activities, dealings with Sunnis and Alawites, problems they have faced within Turkish society, their demands, as well as political preferences and relations with Iran. In the results chapter, we have evaluated the overall situation our study has revealed.