Maden Köyü (İmranlı - Sivas) çevresindeki Pb-Zn yataklarının jeolojisi ve sıvı kapanım incelemeleri

Abstract

İncelemeye konu olan kurşun-çinko yatakları, İç Anadolu Bölgesi' nin kuzeydoğu kesiminde Kösedağının güneyinde (İmranlı-Sivas) yeralmaktadır. Yataklar çevresinde Eosen yaşlı andezitik volkanitler ve bunu kesen siyenitler yüzeylemektedir. Yöredeki kurşun-çinko yatakları Maden volkanitlerini ve Kösedağ siyenitini kesen fay zonları boyunca oluşmuş, K45-50°B, 80-85°KD konumlu, damar tipi cevherleşmeler şeklindedirler. Damarlar cevher mineral olarak sfalerit, galenit, kalkopirit, fahlers, poli-basit-pearseit, pirit, arsenopirit, bornit, molibdenit, manyetit ve hematit; gang minerali olarak ise kuvars ve barit içermektedir. Kuvarsları erken ve geç evre oluşumları şeklinde iki gruba ayırmak mümkündür. Kuvars kristalleri içinde konumlarına göre üç grup kapanım tanımlanmış olup, birinci grup kapanımlar erken evre kuvars kristallerinin merkezi kesimlerinde bulunan kapanımları, ikinci grup kapanımlar erken evre kuvars kristallerinin kenar kısımlarında yeniden kristallenme zonlarında bulunan kapanımları, üçüncü grup kapanımlar ise erken evre kuvarslarının arasındaki boşlukları dolduracak şekilde oluşmuş geç evre kuvars kristalleri içinde bulunan kapanımları kapsamaktadır. Bu kapanımlarda ölçülen ilk buz ergime sıcaklığı değerleri çözeltilerin bileşiminde çözülü tuz olarak yalnızca NaCI bulunabileceğini göstermektedir. Son buz ergime sıcaklığı değerleri çözeltilerin tuzluluğunun birinci grup kapanımların oluşumu sırasında düşük olduğunu (ortalama % 3,61 NaCI eşdeğeri), ikinci grup kapanımların oluşumu sırasında belirgin bir şekilde yükseldiğini (ortalama % 8,76 NaCI eşdeğeri), üçüncü grup kapanımların oluşumu sırasında ise tekrar düştüğünü (ortalama % 3,03 NaCI eşdeğeri) belirtmektedir. Homojenleşme sıcaklığı değerleri, çözeltilerin sıcaklığının birinci grup kapanımların oluşumu sırasında maksimum 388,5 °C'ye kadar yükseldiğini (ortalama 338,1°C), daha sonra ikinci grup kapanımların oluşumu sırasında ortalama 247,8 °C civarında olduğunu, üçüncü grup kapanımların oluşumu sırasında ise 182°C'ye kadar (ortalama 205,6°C) kademeli bir şekilde düştüğünü göstermektedir.

Investigated lead-zinc deposits are located at the north of İmranlı town (Sivas) within the Northern part of Central Anatolia. Andesitic" volcanics and siyenitic pluton of Eocene outcrop in study area. Pb-Zn deposits occur as ore veins developed along the fault zones (N45-50°W, 80-85°NE) which cut the both of the Maden volcanic and Kösedağ siyenite. Ore veins contain sphalerite, galena, chal-copyrite, fahlore, polybasite-pearseite, pyrite, arsenopyrite, bornite and molbdenite as sulfide minerals, magnetite and hematite as oxide minerals, quartz and barite as gangue minerals. Quartz crystals are genetically classified as early and late quartzs. Fluid inclusions were described under 3 groups according to their status. First group fluid inclusions are seen in the central parts of the early quartz crystals, second group fluid inclusions take place in the recrystalised marginal parts of the early quartz crystals, the third ones occur in the quartz crystals of later episode. First melting temperature values show that mineralizing fluids contain only NaCI as dissolved salt type. Last ice melting values identify that the salinity of the fluids were low (average; % 3,61 NaCI wt.) during the formation of first group inclusions, increased (average; % 8,76 NaCI wt.) during the formation of second group inclusions and finally decreased (average; % 3,03 NaCI wt.) during the formation of third group inclusions. Homogenization temperature Values point out that the temperature of mineralizing fluids were as high as 388,5°C (average; 338,1°C) during the formation of first group inclusions and decreased gradually down to 182 °C during the formation of second (average; 247,8°C) and third (average; 205,6°C) group inclusions.