Hamzanâme’nin Birinci Cildi (İnceleme-Metin)

Abstract

Türkler savaşçı bir toplum oldukları için İslamiyet öncesi oluşturulan eserlerin birçoğunda ana tema kahramanlık ve savaştır. Destanlar göz önüne alındığında bunu iddia etmek yanlış olmaz. İslamiyetin kabulünden sonra her ne kadar toplumsal hayatta ve edebî dünyada değişiklikler olsa da kahramanlık her zaman için hatrı sayılır bir değer olmuştur. Dede Korkut Hikâyeleri’ne bakıldığında İslamiyetten sonra destandan halk hikâyesine geçiş döneminde bile savaşlar, kahramanlıklar önemini yitirmemiştir. Kişinin bir ad sahibi olabilmesi için bir yiğitlik göstermesi şart koşulmuştur. Türkler için bu konu bu kadar önemliyken etkilenip beğenecek ve benimseyecek oldukları eserlerde de bu özellik olmazsa olmaz olacaktır. İşte Hamzanâme’nin Türkler arasında yaygınlaşıp benimsenmesindeki ana sebep de budur. Hz. Hamza her ne kadar dinî bir karakter olsa da asla pasif biri değildir. Gücü, kahramanlığı, savaşçılığı yönüyle Türkler için dikkat çekici ve benimsenilesi bir karakterdir. Arap kaynaklı olan fakat daha sonra İranlıların da alıp geliştirmiş olduğu bu eseri Türkler de dinleyip çok sevmiş ve bu kahramanı kendi coğrafyalarında da yaşatmışlardır. İncelemeye tabi tutulan 1. ciltte İran hükümdarı olarak tarihte yerini alan Nuşirevân’ın başından geçenler ve Hz. Hamza’nın doğumundan on yaşına kadar geçirmiş olduğu maceralar anlatılmaktadır. Hazmanâmeler’e bakıldığında içerdiği özellikler yönünden kesin çizgilerle tür tayini yapılamamaktadır. Fakat yazıya geçirildiği dönem ve muhteva özellikleri dikkate alındığında eserin destana daha yakın olduğu görülür. Fakat bu destanlar İslamiyet öncesi destanlarla karıştırılmamalıdır. Çünkü Hamzanâme, Battalnâme gibi destan özelliği gösteren metinlerde masal, halk hikâyesi ve menkıbe gibi türlerde de görülen motiflere rastlanılmaktadır.

As Turks are warrior societies, the main theme in almost all pre-Islamic works is heroism and war. It is not wrong to claim it when considering epics coming from the square. After the acceptance of Islam, although there have been changes in social life and literary world, heroism has always been important. When the Dede Korkut Stories are examined, war and heroism have not lost their importance even after the transition from epic to the story of the public. He needs to show courage to be a name-owner. For the Turks, this matter is so important and they will be influenced by it and it will adopt it, and this feature will be indispensable for the works they will accept. This is the main reason why Hamzanâme is widespread among the Turks. . Although Hz Hamza is a religious character, he is never passive. He is a remarkable and adopted character for the Turks in terms of power, heroism and war. Hamzanâme were of Arab origin but later the Iranians took it. Than Turks liked to this hero. And they keep alived him in their own geography. In the first volume examined, the adventures the ruler of Iran Nuşirevan's and the adventures that Hamza has passed from birth to the age of ten. When we look at Hamzanâmes, we can not make the species with definite lines in terms of the properties it contains. However, considering the period and the characteristics of the period in which it was written, it is seen that it is closer to the destan. But these epics should not be confused with pre-Islamic epics. Because, in the texts like Hamzanâme, Battalnâme, there are fairy tales and public story motifs.