Yakînî İmanın İmkân ve Mahiyeti

Abstract

GÜL, Ekrem Sefa, Yakînî İmanın İmkân ve Mahiyeti, Doktora Tezi, Cumhu-riyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas, 2016. İman insanın bütün hayatını kuşatan en önemli olgudur. Belli birtakım inanç önermelerini tereddütsüz ve şüphesiz bir şekilde tasdik etmeyi ifade ettiği için de her zaman kesinlik kavramıyla beraber düşünülmüştür. İnanç önermelerinin tasdi-kini niteleyen bu kesinlik bir yönüyle bu önermelerin kendiliklerinde sahip oldukları kesinliği de içerir ve İslâm düşüncesinde daha ziyade yakîn kavramıyla ifade edilir. Doğru olan bir hükmü kesin bir şekilde kabul etmek anlamına gelen bu yakîn, yanlış hükümlere dair kesin tadik için kullanılmaz. Zira kesinlik kadar doğ-ruluk da yakînin ön şartıdır. Farklı inançlara mensup insanların kendilerine göre bir kesinlik hissine sahip olmaları bu farklı inançlardan doğru olanın hangisini tespit etmenin önemini gösterdiği kadar hissedilen kesinlikle gerçek kesinliğin farkına da işaret eder. Bu durum inanç alanında zan sınırının aşılamayacağını ve herkesi kabule mecbur bırakan delillerin olamayacağını öne süren düşüncelerin de hareket nokta-sıdır. Bu nedenle yakîn düzeyinde bir imanın mümkün olup olmadığının yakîn kavramına uygun bir kesinikle ortaya konulması önemlidir. Bu bağlamda bilgi, rasyonellik, gayb, ispat, delil ve şüphe gibi kavramların analizi de zorunludur. Yakînî bir imanın imkânı kabul edilince ise ona ulaştıracak yolun niteliğini belirlemek gerekli hâle gelir. İslâm düşüncesinde bunun için iki yoldan bahsedil-miştir. İlki kelâmcıların akıl yürütme, deliller ve delâlet yönleri üzerine yoğunlaşma, bilgi kaynaklarına dair ayrıntılı bir incelemeye dayanan nazarî yöntemleridir. İkin-cisi ise mutasavvıfların bireysel tecrübeleriyle ulaştıkları ve daha ziyade irfan kav-ramıyla karşılanan yöntemleridir. Zikir başta olmak üzere birtakım özel yöntemlerle kendine has bir yakîne ulaşılacağını savunan bu ikinci yoldan farklı olarak nazarî yöntem rasyonel delillerle güçlendirilmiş ve insanların tamamının daha kolay elde edebileceği bir yakîn kavrayışına sahiptir. Ayrıca irfânî yakîn yöntemi de nihayetinde nazarî yöntem tarafından kontrol edilmek ve incelenmek durumundadır. Her ikisi bilikte sadece şüphelerle sarsılmayan değil şüphelerle sarsılma ihtimalini de içermeyen nihaî kesinlik seviyesindeki güçlü ve hak bir imana kavuşmayı gaye edi-nir. Bu durumda her iki yöntem için de yakîn, insanın sahip olduğu kesinlik kadar yöneldiği en üstün kesinlik durumunu da ifade eder.

GUL, Ekrem Sefa, The Possibiltiy And Nature Of Certain Faith, Ph. D. Thesis, Cumhuriyet University Institute of Social Sciences, Sivas, 2016. The Faith is most important fact embracing whole human life. This notion was considered with certainty because it was confirming given propositions of belief without hesitation and doubt. This certainty which qualifies the confirmation of theese propositions also including their certainty on its own and was expresseed in Islamic thought as yaqin. This yaqin which meaning confirm undoubtly a true sentences is unusable for confirm a false sentences. Because the truth is a prerequisite of yaqin as well as certainty. The people have different faiths and according all of them theirself is true and others are false. In that case a having some certainty feelings not compulsitory a true cerainty and there is a lot of a difficulties to identify a notion of yaqin. One of them the problem of identify the true certain faith in feeling and real life. At the same time this dificulties is starting point of some theological philosophers asserting there is no possibility to exceeding presumption limit in faith and beliefs. Therefore it is important to indicate clearly the possibility of certain faith. In this context analysis of concept such as knowldge, raitonality, unseen, proof, evidence, doubt is mandatory. When accepted the possibility of certain faith it will be necessary to introduce a differant ways of yaqin. In Islamic thought has been expressed two way for achivement this goal. One of them rational argumentations of al-Mutakallimin which based on thinking, proof, rationality and validity of knowledge sources. And latter the method of al-mutasawwifin based on individual religious experience. This second way sometimes was expressed by a concept of irfan-ginosis as other name. Both method in the final analysis is under the control of rational argumentations of al-Mutakallimin. The certain faith is not allow a doubt and hesitation in belief in present or in the future. If it can be false this means that previous feeling never come certain faith in true. Because possibility of falsify in certain faith is impossible.