Sivas’ta Hayat Bulan Nehir: Orta Tunç Çağı’nda Maraşşantiya (Kızılırmak)

Abstract

İnsanoğlunun geçmişinde uzun bir dönemi avcı-toplayıcı yaşam biçimini benimsediği Paleolitik Çağ kapsamaktadır. Yerleşik düzene geçip doğanın verdiklerine karşı kendi besin kaynağını üretmeye başladığı Neolitik Çağ’da; yerleşim yerini seçmesinde en önemli unsurlardan biri su kaynakları olmuştur. Dolayısıyla nehirler, göller gibi su kaynakları insanoğlunun ekonomik, sosyal ve inanç dünyasında önemli yer tutmuştur. Anadolu topraklarında günümüze kadar yapılan arkeolojik araştırmalar sonucunda Neolitik ve Kalkolitik Çağlardan itibaren iskan durumu baz alınarak bir harita oluşturulduğunda; İ.Ö. 3.Binyıl’da yerleşimin artış göstermeye başladığı gözlemlenmektedir. Bu yerleşim yoğunluğunun sebeplerinden biri İ.Ö.3. Binyıl’da yaşanılmaya başlanan Erken Tunç Çağı’nda yoğun ticaret ağlarının ortaya çıkışı gösterilebilmektedir. Orta Tunç Çağı başlangıcı Anadolu toprakları için farklı bir adlandırma ile anılmakta ve literatürde Assur Ticaret Kolonileri Çağı olarak tanımlanmaktadır. Yapılan organize ticaret sayesinde Anadolu toprakları Protohistorik döneme adımını atmış, bu sayede artık sadece arkeolojik buluntular değil filolojik kaynaklar da geçmişi anlamlandırmamıza yardımcı olmaya başlamıştır. Orta Tunç Çağı’nın ortalarına doğru Hitit İmparatorluğu’nun 26.000’i aşkın çivi yazılı kaynakları Anadolu’nun ekonomik, hukuki ve mitolojik dünyası hakkında bilgilerimizin artmasını sağlamıştır. Bu bilgiler sayesinde Antik Çağlarda Halys adıyla bilinen Kızılırmak, Orta Tunç Çağı filolojik kaynaklarında Maraşşantiya adıyla karşımıza çıkmıştır. Bu çalışmada, Anadolu topraklarındaki en uzun nehir olma özelliğine sahip Maraşşantiya (Kızılırmak)’nın günümüz Sivas topraklarında hayat bularak denize dökülene kadar izlediği yol haritasında yerleşim yerleri incelecektir. Ulaşım, sosyo-ekonomik olarak dönemin yaşam koşullarını ve inanç dünyasını nasıl etkilediği arkeolojik ve filolojik kaynaklar ışığında değerlendirilecektir.