Histopatolojik kesitlerde helmintlerin tanınması

Abstract

insan parazitleri arasında helmintlerin önemli bir yeri vardır. Trematodlar, sestodlar ve nematodlar olmak üzere üç temel gruptan oluşan helmintler, makroskobik olarak kolayca ayırt edilirler, çünkü trematodların vücudu yaprak şeklinde tek parçadan yapılmışken, sestodlarınki baş (skoleks), boyun ve halkalardan oluşur. Her iki grup da (şistozomlar hariç) hermafrodit olduklarından erkek ve dişi ayrımı yapılamaz ve vücutları sırt-karın yönünde yassılaşmıştır. Nematodlann vücutları ise silindir şeklinde tek parçadan yapılmıştır ve grup ayrı cinslere sahip. Fakat bu üç grubu histopatolojik kesitlerde tanımak belli bir bilgi birikimi ve deneyimi gerektirir. Ayrıca, helmintin kesit yapılan dokuda ne kadar süredir bulunduğu, konak dokusunun tepkisi gibi faktörler de kesitlerin tanınmasında önemli rol oynar. Bu derlemede, helmintlerin histopatolojik kesitierdeki görünümlerine ve tanınmalarında yararlı özelliklerine değinilmiştir. Bunlar kısaca şöyledir: Trematöd ve sestodlann kesitlerinde vücut boşluğu görülmez, vücut yüzeyleri tegument denilen bir tabakayla örtülüdür; trematodlarda bu tabakada dikenler olabilir; sestodlarda sindirim sistemi olmadığından kesitlerde böyle bir yapı yoktur ama halkanın yanlarında boşaltım kanallarının ve ona yakın olarak da (fakat çok daha küçük çapta) sinir dalının kesitleri görülür, Taenia saginata halkasında olduğu gibi. Ayrıca, sestodlarda kalkerli cisimcikler denilen kalsiyum karbonat yapısında yapılar bulunur. Trematodların kesitinde parazitin cinsine bağlı olarak ya vücudun iki yanında birer yuvarlak veya dallanmış sindirim kanalının kesitleri vardır (birincisine örnek Dicrocoelium dendriticum, diğerine ise Fasciola hepatica 'dır). Yalancı vücut boşlukları olan nematodiarın enine kesitleri yuvarlak olup, kesitlerin geçtiği bölgeye ve parazitin eşeyine göre bu kesitlerde görülen yapılar farklıdır. Vücutları kütikül tabakasıyla örtülü olup altında hipodermis, onun altında da boyuna kas tabakaları vardır. Hipodermis sırt, karın ve yanlarda vücut boşluğuna doğru uzanır, iç organlar ise yalancı vücut boşluğunda bulunur. Örnek olarak, Ascaris lumbricoides ve Enterobius vermicularis verilmiştir.

Helminths which contain many important human parasites include three large groups in addition to others. These are trematoda, cestoda and nematoda. Macroscopically it is easy to identify the members of these groups. The bodies of trematodes and cestodes are dorso^ventrally flattened whereas the body of nematodes is cylindirical and hence they are called "round worms". The body of a trematode consists of a leaf-like single piece; of a cestode consists of three different parts: scolex, neck and at least three proglottis. So they.have different morphologies in sections. In sections of a cestode (e.g. Taenia saginata) there is no intestinal structuressince cestodes do not have a gastrointestinal system; but one can see in the sections the secretory canals and nerve lines at both sides of a proglottid section. In trematodes there are two (as in Dicrocoelium dendriticum) or more (like in Fasciola hepatica) sections of intestinal canals. In sections of trematodes and cestodes there is no coelom whereas nematodes has a pseudocoelom. The body surfaces of the first two are covered with tegument whereas that of nematodes with cuticle. Trematodes and cestodes have usually circular, longitudinal and diagonal muscles whereas the nematodes has only nonstriated longitudinal muscles. One can see calcareous corpuscles in cestode tissues as oval small bodies. The nematode hypodermis, which is situated just under the cuticle, has four projections into the pseudocoelom. These are called as dorsal, ventral and lateral (two in number) cords. One can see these parts best in cross sections of Ascaris lumbricoides. This paper deals with the histopathological identification of D. dendriticum, F. hepatica, Taenia saginata, A. lumbricoides and Enterobius vermicularis.