Gökpınar karst kaynaklarının (Gürün-Sivas) hidrojeoloji incelemesi

Abstract

Gökpınar karst kaynakları, Gürün’ün (Sivas) 8 km güneyinde Gökpınar köyünde yeralır. Jura-Kretase yaşlı Yüceyurt formasyonu kireçtaşından boşalan kaynaklar, karstik kaynak tipinde olup, iki ana boşalım noktasına sahiptir. İki kaynağın toplam debisi 4.5-7.8 m3/s arasında değişir. Bu çalışmanın amacı, Gökpınar kaynaklarının hidrojeolojik özelliklerinin, kaynakların boşalım rejiminin ve suların kimyasal özelliklerinin ve kalitesinin belirlenmesidir. Yüceyurt formasyonu inceleme alanında ana akiferi oluşturur ve karstik özelliklere sahiptir. Formasyonda karenler, dolinler, düdenler, çöküntü alanları, yeraltı kanalları ve boşluklarından oluşan gelişmiş bir karst sistemi vardır. Kaynak boşalımlarının analizinden elde edilen verilere göre, karst akiferinin depolama kapasitesi büyük, drenajı yavaştır. Gökpınar kaynaklarının toplam depolama kapasitesi 239x106 m3, boşalım katsayısı 2.83x$10^{-3 }$ $gün^{-1}$ olarak hesaplanmıştır. İnceleme alanındaki sular genellikle $Ca^{+2}$, $Mg^{+2}$ ve $HCO_3^{-1}$ iyonlarının hakim olduğu kalsiyum bikarbonatlı tipte sulardır. Bazı su kimyası parametrelerinin Gökpınar Kaynaklarındaki değerleri T=10.8-11.1 oC, pH=7.65-7.95, EC=270-310 $\mu$S/cm, TÇK=170-200 mg/l, $Ca^{2+}$=40.0-54.0 mg/l, $Mg^{2+}$=4.5-10.0 mg/l, $HCO_3^{-1}$=144.0-158.0 mg/l arasında değişmektedir. Suların kalitesi içme suyu standartlarına uygundur. Sulama suyu açısından orta derecede tuzlu, düşük sodyumlu sulardır ve ABD Tuzluluk Laboratuvarı diyagramında $C_2S_1$ sınıfında yeralırlar.

The Gökpınar Karst Springs are located 8 km to the south of the town of Gürün, Sivas, in Turkey. The springs issue from a Jurassic-Cretaceous Yüceyurt formation (limestone) and have two main outlets. The total discharge of the springs ranges between 4.5 and 7.8 m3/s. This study aims at determination of the hydrogeology, discharge regime and water chemistry of the Gökpınar karst springs. The Yüceyurt formation (limestone), from which Gökpınar karst springs issue, constitutes the main aquifer in the study area. The unit has a well developed karst system comprising karens, dolines, ponors, undergound channels and caves. The recession (discharge) analysis of the Gökpınar springs revealed that the karst aquifer (Yüceyurt limestone) has large storage capacity and low transmissivity. The total storage capacity of the springs is 239x106 m3, and the discharge (recession) coefficient is 2.83x$10^{-3 }$ $day^{-1}$. The major cations in the waters of the study area are $Ca^{+2}$ and $Mg^{+2}$, and the major anion is $HCO_3^{-1}$. The waters are of a calcium bicarbonate type. Some of the water chemistry parameters of the Gökpınar springs range as follows: T=10.8-11.1 oC, pH=7.65-7.95, EC=270-310 $\mu$S/cm, TDS=170-200 mg/l, $Ca^{2+}$=40.0-54.0 mg/l, $Mg^{2+}$=4.5-10.0 mg/l, $HCO_3^{-1}$ =144.0-158.0 mg/l. The waters are suitable for domestic use. They have medium salinty hazard and a low sodium (alkali) hazard in terms of irrigation water use, and plot in the $C_2S_1$ class in the USA Salinty Laboratory irrigation water classification diagram.