Modernleşmeyi Engelleyen Arkaik Bir Çatışma Sorunu: Alevi-Sünni Çatışmasının Arka Planı

Abstract

Bu araştırma, kavramsal, kuramsal, betimsel bilgilere dayalı bir kaynak taraması araştırmasıdır. Araştırma temel olarak dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, araştırmanın kavramsal ve kuramsal olarak çerçevesi çizilmiş, ilgili kavramlar tanımlanmış, araştırmanın dayandırıldığı çatışma kuramlarına yer verilmiştir. İkinci bölümde, tarihsel arka plana, Alevi – Sünni farklılaşması ve Anadolu Aleviliği’nin hangi dini, tarihi ve kültürel temellere dayandığına değinilmiştir. Üçüncü bölümde, Anadolu coğrafyasında iki siyasi gücün egemenlik mücadelesinde; yerleşik düzeni temsil eden Sünni İslam Osmanlı ile göçebe Türkmen Alevi topluluklarla bütünleşen Safevi Devleti arasındaki çatışmaların tarihsel-sosyolojik açıklamaları yapılmıştır. Dördüncü bölümde, Cumhuriyetin kuruluşunda Alevilerin rolü ve desteklerine yer verilmiş, 1950’den sonra Sünni İslam’ın organize olarak yükselişi, siyasi alanı kuşatması, cemaat ve tarikat bağlantıları ile radikalleşmesi sonucu, ülkemizde telafisi olmayan elim vakıalar, Alevi-Sünni çatışması bağlamında ortaya konmuştur. Sonuç ve öneriler bölümünde, bütün bu çatışmaların sadece Alevileri hedef almadığı, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti Devletini de hedef aldığı tespitine varılmıştır. Diyalektik olarak, gittikçe organize olup güçlenen Sünni İslam’a karşı Aleviler de kendi cemaatlerinde bütünleşmekte ve meşru zeminde seslerini duyurmaya çalışmaktadırlar.

This survey is a resource scanning survey which is bottomed on conceptual, theoretical and descriptive informations. Search consists of four parts basically. At prologue; the conceptual and theoretical frameworks of the survey are drawn, related concepts are defined and the conflicts theories, which the survey is based on, are placed. At the second part; historical background, Alevi - Sunni differentiation and religious, historical and cultural principals of Anatolian Alevism are stated. At the third part; in the sovereignty contestation of these two political forces on the Anatolian geography, the historical and sociological conflicts between Sunni Islamic Ottoman which presents established arrangement and Safavid nation which integrates with nomad Turcoman Alevi society, are explained. At the fourth part; the role and supports of Alevis in the establishment of republic are defined, as a consequence of the growth of Sunni Islam as organized after 1950 and the process of enclosing the political ground and being radical with the parish and tariqat relations, the painful and unrecoverable facts are betrayed with the context of Alevi – Sunni conflict. At the epilogue; the determination which expresses all these conflicts did not target just the Alevism, but also the Republic of Turkey, is placed. As dialectic, opposed to the Sunni Islam which is organizing and getting stronger steadily, the Alevis are integrating in their own parishes and trying to announce their voices on legal background.