İlköğretim Türkçe sözlüklerinin hazırlanmasında temel ölçütler

Abstract

Her türlü eğitim-öğretim etkinliğinin planlanmasında ve hazırlanmasında hedef kitlenin özelliklerinden hareket etmek, süreci başarıya taşır. Bir öğretim aracı olarak kullanılan sözlüklerin hazırlanmasında da sözlüğü kullanacak hedef kitlenin özellikleri, ilgi ve ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Bir dilin genel ve büyük sözlükleri, sözlerin anlamlarının detay-landırılarak verildiği, deyimsel kullanımlarının ve farklılıklarının göste-rildiği, örnek kullanımlarının sıralandığı, hatta söyleniş şekillerinin belir-tildiği kapsamlı başvuru kitaplarıdır. Genel sözlükler, bir ilköğretim öğ-rencisi için taşınamayacak kadar ağırdır ve anlam birimlerinin öğrenci se-viyesinin üstünde olması sebebiyle işlevsel değildir. Sözlük hazırlama amacının belirlenmesi, ortaya çıkacak kitabın niteliğini doğrudan belirlemektedir. Sözlük, hangi hedef kitle için hazırlanıyorsa onların özelliklerine, ilgi ve ihtiyaçlarına uygun olmalıdır. Okul sözlüklerinin hazırlanmasında da bu kural geçerlidir. İlköğretim çağındaki çocuklar için hazırlanacak sözlükler öğrencilerin hem fiziksel hem de dil seviyelerine uygun, Türkçeyi doğru, güzel ve etkili bir biçimde kullanmalarına yardımcı olmalıdır. Bu çalışmada, “İlköğretim öğrencileri açısından okul sözlüklerinin önemi nedir?” ve “İlköğretim öğrencilerinin Türkçe eğitiminde yararlana-cakları sözlüklerinin nitelikleri nasıl belirlenebilir?” sorularına yanıt ara-nacak, bir eğitim-öğretim aracı olarak okul sözlükleri tartışmaya açılacaktır.

It is essantial to take in to consideration the needs of the target group at the initial phase of any kind of educational activity such as praparation, planning and training ect. reaching the goal with success. Also, in praparing the Turkish language dictionaries the same principle that is considering the levels and the needs of the stutents is of great importance. General language dictionaries may be regarded as reference books and moreover, they are not within the range of primary students’ cogni-tive level thus not in proper functional use. Determining the aim of pre-paring a dictionary determines the quality of the dictionary directly .If a dictionary is prepared for a target group, it must be well-adjusted to their needs and interests. This rule is available for preparing school dictionaries as well. Dictionaries that will be prepared for elementary graders should be well-adjusted to students’ language and physical developments and help them use Turkish correctly, effectively well. In this paper, responds for these questions –‘What is the impor-tance of a dictionary for elementary graders?’ and ‘How can the qualifications of dictionaries that will be intended to be prepared for elementary graders be determined?’- will be searched for. And as an educational toll, school dictionaries become an issue that will be discussed.