+sıra-/+sire- Ekinin Morfolojik Yapısı Ve İşlevleri Üzerine

Abstract

Eklemeli dillerden olan Türkçe, kelime türetmede kullanılan yapım ekleri bakımından bir hayli zengindir. Türkçenin yüzyıllar süren geçmişi içinde bu eklerden bazıları tamamen kullanımdan düşerken, bazıları da değişik lehçelerde işlevini sürdürmeye devam etmiştir. İsimlerden fiil türeten +sıra-/+sire- eki de bunlardan birisidir. Bu yapım ekinin, Eski Türkçe ve Orta Türkçe dönemlerinde işlek olarak kullanılmasına karşılık, bugün sadece Kırgız, Türk-men, Uygur, Kırım Türkçelerinde kullanıldığı görülmektedir. Bu ekin morfolo-jik yapısı ve işlevi hakkında ileri sürülen fikirlerin yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir. Çünkü bu ekle türetilen kelimeler, Türkçede kullanılan iki ayrı morfolojik yapıya sahip +sıra-/+sire- ekinin varlığını göstermektedir. Ya-zımızda bu duruma açıklık kazandırılmaya çalışılmıştır.

Turkish, one of the agglutinative languages, is utter rich in constructive suffixes. In its agelong history, while some of these suffixes have finally been omitted in language performances, some of them manage to practically function in other dialects. The suffix “+sıra/-sire”, which turns nouns into verbs, is an example to this. Although it was productively used in Old and Middle Turkish Period, today, it is only used in Kyrgyzstani, Uygur and Crimean Turkish. Yet, it is not possible to speak of the adequacy of the claims for the morphologic structure and function of this suffix. It is because of the fact that such constructed words prove the existence of two constructive suffixes in Turkish; “+sire/-sıra”, and our examinations try to clarify this.