Diyaliz hastalarında yeti yitimi, günlük yaşam aktiviteleri ve öz yeterlilik

Abstract

Amaç: Bu çalışma hemodiyaliz (HD) ve sürekli ayaktan periton diyalizi (SAPD) uygulanan hastalarda yeti yitimi, günlük yaşam aktiviteleri ve öz yeterlik durumunu ve aralarındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte olan çalışmanın örneklemini 152 hasta oluşturmaktadır. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Kısa Yeti yitimi Anketi (KYA), Lawton ve Brody’nin Enstrümental Günlük Yaşam Aktiviteleri Anketi (EGYA), Katz’ın Günlük Yaşam Aktiviteleri Anketi (GYA) ve Genel Öz Yeterlilik Ölçeği (GÖYÖ) ile toplanmıştır. Veriler; yüzdelik hesaplama, ortalama, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi, tek yönlü varyans analizi, Tukey testi, Kruskal-Wallis testi kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular: HD ve SAPD hastalarında KYA, GYA ve GÖYÖ puanlarının dağılımı incelendiğinde hastaların % 23.7’sinde yeti yitimi yokken, %32.9’unda hafif, %36.8’inde orta, %6.6’sında ağır derecede yeti yitimi geliştiği belirlenmiştir. Ayrıca hastaların %58.6’ sının günlük yaşam aktivitelerinde, %57.8’inin ise enstrümental günlük yaşam aktivitelerinde bağımlı oldukları saptanmıştır. Diyaliz hastalarında, KYA, GYA, EGYA ve GÖYÖ arasındaki korelasyonda; KYA puanları ile GYA, EGYA ve GÖYÖ puanları arasında negatif, GÖYÖ ile GYA ve EGYA puanları arasında pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı ilişki elde edilmiştir. Sonuç: HD ve SAPD uygulanan hastalarda yeti yitimi ve günlük yaşam aktivitelerinde bağımlılık yüksek, özyeterlilik düzeyi düşük bulunmuştur. Yeti yitiminin azaltılmasına yönelik etkili sağlık bakım hizmetlerinin harekete geçirilmesi günlük yaşam aktivitelerindeki bağımlılığın azaltılmasına ve öz yeterlilik düzeyinin yükseltilmesine katkı sağlayacaktır.

Purpose: The purpose of this study is to assess patients’ disability, activities of daily living and self-efficacy patients undergoing hemodialysis (HD) and continuos ambulatory peritoneal dialysis (CAPD), to examine the relationship between them. Material and Methods: This study was carried with 152 patients as sample group. In this study, three instruments were used: Personal Information Form, Brief Disability Questionnaire, Katz's Activity's of Daily Living Index and Lawton and Brody's Instrumental Activities of Daily Living Index and Self-efficacy Assessment Form. Data collected from the study was analyzed using percent, mean, Tukey test, significance test of two means, One-way variant analysis and Kruskal-Wallis test. Results: The study results demonstrate that while there is a correlation between self-care ability and age, education level, marital status and additional health problems, factors such as age, gender, education level, work status, income level, social insurance status and frequency of hemodialysis application determine self-efficacy. Furthermore, a negative correlation was found between patients’ disability and activities of daily living , self-efficacy. It was determined that as the level of disability increases self-efficiacy level decreases. Conclusions: Dialysis application affects patients’ disability, activities of daily living and self-efficacy levels. In view of this study’s results, it is recommended to organize education programs to increase self-efficacy levels of dialysis patients and prepare comprehensive plans including patients’ families.