L’autre dans le theatre de Bernard-Marie Koltes

Abstract

Fransız yazınında, roman, senaryo, öykü yazarı olarak önemli bir yer etmiş olan Bernard-Marie Koltès, müzik tutkusu ve sinema sevgisiyle de dikkat çekmiştir. Ancak bunların ötesinde bütün uğraş ve çabasını oyun yazmaya vermiş 20. yüzyılın en fazla ilgi uyandıran oyun yazarlarından birisidir. Dünya çapında oyunları en çok oynanan yazar olmasına karşın ülkemizde yeterince tanınmayan bir yazardır. Koltès’i biraz olsun tanıtmayı da amaçlayan bu çalışmada, yazarın on yapıtından hareketle, “diğeri-öteki” kavramını izleksel boyutta ele almaya çalıştık. Koltès tiyatrosunda “diğeri-öteki”, kimi zaman görmezden gelinen, kimi zaman nefret edilen, kimi zaman âşık olunan, kimi zaman düşman, kimi zaman aranan bir dost, kimi zaman yardımına gereksinim duyulan biri, kimi zamansa sığınılacak bir liman olarak ortaya çıkar. Bu değişik yönsemelerle beliren “diğeri-öteki”nin genellikle değişmeyen bir özelliği vardır. O da Siyahî oluşudur. Siyah öncelikle Afrika insanını, itilen kakılan insanı, sömürülen insanı, ezilen insanı, toplum dışına itilmiş insanı simgeler. Bunların ötesinde homoseksüaliteyi de simgeler. Çünkü eşcinsellik olgusu kendini Siyah’da gizler, Siyah’da simgeleşip eğretilenir. Koltès -Beyazların, Avrupa dünyasının, sömürü dünyasının, kapitalist ve emperyalist- dünyanın gidişatından kaygı duyan biridir. Birincil amacı politikadan söz etmek olmasa da, oyunları insanlığın nerede olduğu, nereye gittiği, nasıl olacağı çevresinde gelişir. Oyunlarında isimleriyle, kimlikleriyle, özellikleriyle, Afrikalıları, Amerikalıları, Fransızları, Müslümanları, Hıristiyanları, zenginleri, yoksulları, Beyazları, Siyahları, melezleri yan yana buluruz. Tüm bunlar onun büyük oranda beslendiği Fransız ulusal sınırlarından çıkarak, dünyaya açıldığının, evrenseli yakaladığının göstergeleridir.

Bernard-Marie Koltès is a French novelist, a scenarist, a short story writer, a cinema lover, a philharmonic, and beyond of all one of the most interesting playwrights of the 21st century, who spent all his energy for play-writing. Although Koltès is one of the playwrights whose plays are often performed all around the world, he is not known so much in our country. In this study, which also aims to introduce him a little, the “The Other”, in Koltès’s drama, is sometimes the unseen, at times the enemy, on occasion the beloved, betimes a desired friend, from time to time the one called for help, now and then the hated, every so often a haven, but mostly the Black (Arab-Negro). The Black symbolizes the jostled, the African, the exploited, the downtrodden, the outcast. In its most known form it symbolizes homosexuality. Homoeroticism phenomenon hides itself within the black, and self-symbolises and self-metaphorises in the Black. Koltès worries about the way the things are going in the world- white, European, capitalist and imperialist world. Although indirectly, his plays pivot around the theme of where humanity is, where and how it goes. In the plays, with names, identities and characteristics, we do especially see Africans, Americans, the French, Muslims, Christians, the rich, the poor, the black, the white and the hybrid. All these are the signs which show that he cuts himself out of the French national boundaries and, yet all the while nourished by them, and open up to the world and achieve universality. Keywords: Bernard-Marie Koltès, French theatre, 20 century, Other, Black