Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatımlarında deyim kullanımı: Hatay ve Sivas örneği

Abstract

Konusma ve yazma dilinde sözün etkili kılınabilmesi için kullanılabilecek dil malzemelerden biri olan deyimler; millî degerlerin birer göstergesi olarak kültürün tasınması ve aktarılmasında da rol oynarlar. Deyimler, bireylerin dil becerilerinin gelisimine dogrudan kaynaklık edebilecek dil malzemeleridir. Ana dilini anlama ve anlatma süreçlerinde etkili kullanabilme, deyim kullanımı ile de paralellik göstermektedir. $lkögretim ögrencileri için hazırlanan Türkçe Dersi Ögretim Programı’nda da deyimlerin kullanımına yönelik ayrıntılı açıklamalar yer almaktadır. Bu seviyede egitim gören bir ögrencinin özellikle sözlü ve yazılı aktarım sürecinde deyimlerden dogrudan yararlanabilmesi için, onu yetistiren ve yönlendiren ögretmenin de anlatma becerilerinde deyimleri söz varlıgına zengin sekilde yansıtabilme becerisine sahip olması gerekir. Bu arastırmanın amacı, Türkçe ögretmeni adaylarının, yazılı anlatımlarında hangi deyimleri ne ölçüde kullanabildiklerini tespit etmek ve bu dogrultuda yazılı anlatımlarını ne oranda etkili kılabildiklerini ortaya koyabilmektir. Arastırma Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde 3. sınıf seviyesinde bulunan Türkçe ögretmeni adaylarından 30’ar kisi üzerinde gerçeklestirilmistir. Adaylara öyküleyici, betimleyici, açıklayıcı ve tartısmacı tarzda, birer hafta ara ile dört kompozisyon yazdırılmıs ve bu veriler üzerinde deyim kullanımları tespit edilmistir. Arastırma neticesinde Türkçe ögretmeni adaylarının en çok deyim kullanımını tartısmacı anlatım tarzında tercih ettikleri görülmüstür.

Idioms; that are one of the main tools used to make expression effective in spoken and written language, lay role in carrying and transferring culture as an indicator of national values. Idioms are language tools that can be a direct source for improving one's language ability. Using mother-tongue effectively in understanding and expressing processes shows parallelism with using idioms. Explanations about using idioms take place in Turkish programme prepared for elementary graders. It is essential that teacher; who teaches and canalizes these graders, should add idioms into his/her own vocabulary widely in expressing ability in order to make them directly get use of idioms in spoken and written expressions. The purpose of this study to fix which idioms and to what extent pre-service Turkish teachers use in their written expressions and to explore in what ways they make their written expressions be effective from this point. The study performed in Hatay Mustafa Kemal and Sivas Cumhuriyet Universities with each 30 third grade pre-service teachers. We have made applicants write four compositions in narrative, descriptive, explanatory and discussion styles in one week duration for each and idiom usages have found out from these data. As a result of the study, it can be seen that pre-service Turkish teachers prefer using idioms in discussion writing style mostly.