Bölgesel kalkınma dinamikleri: Bölgesel dengesizliklerin ortaya çıkmasında rol oynayan iktisadi etmenler

Abstract

Doğal ve toplumsal kaynakların mekân üzerinde dağılımı mutlak anlamda eşitlik arz etmediğinden, gelişme de mutlak anlamda dengeli bir süreçten geçmemektedir. Ekonomik ve sosyal gelişme zaman ve mekân bakımından farklılık göstermektedir. Yaşanan hızlı teknolojik gelişmelere bağlı olarak ekonomik etkinliklerin alansal dağılımında da önemli farklılıklar söz konusu olmaktadır. Ekonomik gelişmenin mekân açısından analizinde bölgesel gelişmenin incelenmesi ve bölgesel dengesizliklerin ortaya çıkmasında hangi etmenlerin rol oynadığının belirlenmesi büyük önem kazanmaktadır. Kuruluş yeri üstünlükleri, ulaşım, yerel girişim ruhu, teknolojik gelişme ve buluşların mekânsal dağılımı bölgeler arasında karşılaştırmalı üstünlük yaratarak bölgesel gelişmede farklılıkların yaşanmasında önemli rol oynamaktadır. Nüfusun ve ekonomik etkinliklerin kent merkezlerinde yoğunlaşmasıyla birlikte, uzmanlaşma ve girdilerdeki bölünmezliklerden kaynaklanan içsel ölçek ekonomileri sayesinde üretimin artışı ve uzun dönem ortalama maliyetlerin önemli ölçüde azalması sonucunda sanayi ve ticaret kentleri diğer kent merkezlerine oranla daha hızla gelişmeye başlamaktadır. Özellikle büyük sanayi ve ticaret merkezlerinin oluşumunda, üretimdeki pozitif dışsallıklar belirleyici olmaktadır. Altyapı yatırımları, organize sanayi bölgeleri ve teknokentler, gerçekçi bir bölgesel kalkınma politikasına dayanan etkin bir teşvik sistemi bölgesel dengesizliklerin giderilmesi ve geri kalmış bölgelerin kalkındırılmasında da son derece önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada, bölgesel dengesizliklerin ortaya çıkmasında rol oynayan tüm bu iktisadi etmenler ele alınmaktadır.

As natural and social resources do not show absolutely equal distribution over the earth, development is not realized through a consistent process as well. Economical and social development differ from each other in terms of time and space. Depending on the rapid technological progress in the current situation, important differences among territorial distribution of economical activities are being experienced. It is quite important to examine regional development in analyzing economical development with regard to territory and to determine which factors play role in regional instabilities. Areal distribution of location advantages, transportation, local spirit of entrepreneurship, technological progress and inventions constitute comparative advantages among regions. Hence, they play an important role in differences of regional development. Along with the population and economic activities centre around city, as a result of increase in production and decrease in long run average cost in an important size owing to the internal scale of economies arising out of work specialization and input indivisibility, industrial and commercial cities are developing quite rapidly with respect to rest of the city centers. Especially, positive externalities in production are key determinants in constitution of large industrial and commercial cities. Infrastructure investments, organized industrial zones and technocities and a realistic regional development policy based incentive system all play an extremely important part in removal of regional imbalances and reconstruction of underdeveloped regions. Whole these economical factors contributing to emergence of regional imbalances are handled through this paper study.